Üstkurmaca




Kurgusal bir eser okuduğumuzda, çoğu zaman “kurgu dünyası” ile “gerçek dünya” arasındaki farkı rahatlıkla anlayabiliriz. Örneğin romanlar, bize kendi içinde belli yapıları olan kurgu dünyaları sunarlar: Romanı elimize aldığımızda, bu kurgu dünyasına bakar, elimizden bıraktığımızda ise gerçek dünyaya geri döneriz.
 
Bu durum, basit bir şemayla şu şekilde ifade edilebilir:
Ancak özellikle 20. Yüzyılda yazılan eserler ve ortaya çıka bu temel ve basit kalıp yavaş yavaş bozulmaya başlamıştır. “Gerçek dünya” ile “kurmaca dünya” arasındaki ilişkinin bu kadar net şekilde ifade edilemediği romanlarda, edebi bir teknik olarak “üstkurmaca”nın kullanıldığını söyleyebiliriz.
 
Bu tanımdan da bir nebze anlayacağınız gibi, üstkurmaca, gerçeklik ile kurgu arasına daha çok boyut kazandıran bir tekniktir.

Kurmaca ile gerçeklik arasına farklı katmanların eklenmesi onlarca farklı şekilde yapılabilir. 
 
Bu tekniğin en rahat anlaşılacak kullanımlarından bir tanesi, “roman içinde roman” olarak adlandırılan bir yapıdır. Okuduğunuz bir romanda, ana karakterin kendisi de bir roman okumaya başlarsa, ve bu roman okuyucuya “olduğu gibi” aktarılırsa, bu yukarıda gördüğünüz şemayı değiştirecek ve işin kurmaca kısmına bir boyut daha ekleyecektir:
Yukarıdaki şemadan da rahatlıkla görebileceğiniz gibi, bu durum gerçek ile kurmaca arasındaki ilişkiye ek bir boyut kazandıracak ve okuyucuya anlatan kurmaca dünyayı kendi içinde kurmaca dünyalara ev sahipliği yapabilecek düzeye çıkaracaktır.
 
Burada ifade edilmesi gereken bir nokta, bir romanda üstkurmaca kullanımından bahsedebilmemiz için ortada ikinci bir kurgusal anlatı olması gerekliliğidir. Bir karakterin başından geçen olayı en yakın arkadaşına anlatması, sayfalar sürse bile, kendi içinde ayrı bir kurgu düzeyi oluşturmaz. Üstkurmacadan bahsedebilmemiz için, bu kurgu seviyesinin bize anlatı içinde doğrudan olarak sunulması gerekir.

Üstkurmaca


Üstkurmaca, yazarlar tarafından roman dünyası ile gerçek dünya arasına bir katman eklemek ve böylece romanın kurgusunu daha "karmaşık", daha derin hale getirmek için kullanılır. 

 
“Roman içinde roman” mantığı üstkurmacayı tanıtmak için iyi bir örnek olsa da, bu teknikle oluşturulabilecek sayısız kurgu düşünülebilir. Bunlar bazen romanı okuma deneyimi sırasında çok bariz şekilde ortaya çıkarken, bazen hiç fark edilmeyebilirler.
 
Örneğin, bir romanda olduğunun bilincinde olan ve doğrudan okuyuculara seslenen bir roman karakteri, bariz bir üstkurmaca öğesi olarak değerlendirilebilecekken; baştan sona bir karakterin günlüğüne yazılmış gibi sunulan bir anlatı, sayfalar ilerledikçe daha az dikkat çekmeye başlayacaktır.
 
Bu tarz ufak detaylar, üstkurmaca tekniğini ilginç hale getiren asıl unsurlar olarak tanımlanabilir. Bu konuya çok iyi bir örnek için, Orhan Pamuk’un Beyaz Kale’de kullandığı üstkurmaca şemasına göz atabilirsiniz:

Üstkurmaca ile ilgili daha fazla araştırma yapmak isteyenler için, bunun Türkçeye görece yeni kazandırılan bir edebiyat kavramı olduğunu; araştırma yazılarında ve internette yaygın olarak İngilizce şekliyle, “metafiction” olarak karşınıza çıkabileceğini belirtmek faydalı olabilir. 

19. Yüzyıl Muhalefet Kavramları


Osmanlı Devleti: 19. Yüzyılda Siyasi Güç


Doğru Batılılaşma


Yanlış Batılılaşma


canlı bahis siteleri rulet siteleri bahis siteleri yeni giris casino siteleri bahis siteleri free spin veren siteler casino siteleri deneme bonusu bahis siteleri canlı casino siteleri slot siteleri grandpashabet betwoon