Alıntı #1, Sayfa 3 (Yazarın Diliyle)
ANJELİK: (Hadîd bir ses ile) Jozef! Jozef sen ne söylüyorsun? Bu sözlerden merâmını anlayamadım. Beni tecrübe mi etmek istiyorsun yoksa başka bir maksadın mı var?
JOZEF: Hiç... Merâmım sizi böyle beyhude beyhûde bir üzüntüden kurtarıpkurtarıb, kocanızın gaybûbetinde muvaffak olabileceğiniz eğlencelerden müstefid olmanızı ihtardır.
ANJELİK: Ne gibi eğlenceler?
JOZEF: Ya böyle genç ve güzel olduğunuz halde size asla muhabbeti olmayan bir zevc için mukayyed-i âlâm-ı eyyâm olmanız layık mıdır? Bana kalırsa şu fırsattan iğtinam ile nice demlerdir derd-i aşkınızla zâr zâr olan bu bendenizi daire-i mahremiyetinize kabul ederek hem kendinizi hem de bendenizi şu âlemde karnkâm-yab yâb etmelisiniz. Ele geçen fırsatı fevt kâr-ı makul makûl olmadığını siz de biliyorsunuz.
ANJELİK: (Hadîd bir ses ile) Jozef! Jozef sen ne söylüyorsun? Bu sözlerden merâmını anlayamadım. Beni tecrübe mi etmek istiyorsun yoksa başka bir maksadın mı var?
JOZEF: Hiç... Merâmım sizi böyle beyhude beyhûde bir üzüntüden kurtarıpkurtarıb, kocanızın gaybûbetinde muvaffak olabileceğiniz eğlencelerden müstefid olmanızı ihtardır.
ANJELİK: Ne gibi eğlenceler?
JOZEF: Ya böyle genç ve güzel olduğunuz halde size asla muhabbeti olmayan bir zevc için mukayyed-i âlâm-ı eyyâm olmanız layık mıdır? Bana kalırsa şu fırsattan iğtinam ile nice demlerdir derd-i aşkınızla zâr zâr olan bu bendenizi daire-i mahremiyetinize kabul ederek hem kendinizi hem de bendenizi şu âlemde karnkâm-yab yâb etmelisiniz. Ele geçen fırsatı fevt kâr-ı makul makûl olmadığını siz de biliyorsunuz.
Alıntı #1, Sayfa : (Sadeleştirilmiş)
Benim gibi, benim gibi bir adamın oğlu ha!.
Açıklama
Roman boyunca anlatıcı ile babası arasında tekrarlanan çekişmenin bir yansıması olarak gösterilebilecek bu cümle, romanın en önemli iki karakteri arasındaki ilişkiyi temsil eder. Kendisi gibi okumaya, “büyük adam” olmaya gayret göstermediği için bir hayal kırıklığı olan oğlunu roman boyunca tam anlamıyla kabullenemeyen baba, bu durumu yukarıdaki cümleyle ifade eder.
Alıntı #2, Sayfa 13 (İkinci Perde)
ANJELİK: (...) Hâlâ can-ı mahzûnumun beden-i pür-ıstırabımı terk ile âlem-i safâ-ı ruhâniyete süzülmeye niyeti yok! Yarab! Yarab! Âlemlere akdem-ı âmâl olan hayat nice müddetdir bana bir derd-i tâkat-güdâz oldu. Benim gibi hayatından bizar olan bir kulunun memâtını bu kadar tehire sebep ne? Yok yok bu ciğer paresi Anna’yı nasıl terk edebilirim! Kime bırakırım! Ama onu mehd-i safâya bedel hiç bir günahı yok iken böyle bir muzîk-ı belâya giriftar görmekten ise ölmek benim için hayırlıdır. Bana bunca belayı gıda eden cenâb-ı Kâdir onu muhtac olduğu bir katre sütden mi mahrum bırakacak?
Açıklama
Anjelik Jozef tarafından zindana atıldıktan sonra çaresiz bir şekilde kaderine teslim olur. Jozef'e boyun eğmemeye kesin olarak karar veren, ancak ona karşı yapacak bir şeyi de olmayan Anjelik, belli noktalarda ölümün buna göre daha iyi bir seçenek olup olmayacağını da düşünür. Fakat kendisi ölmeye razı olsa, hatta yaşadıklarına daha fazla katlanmamak için ölmeyi istese de, zindandayken doğan kızı Anna için hayatta kalmayı sürdürür.
Bu alıntı, aynı zamanda yazarın Afife Anjelik'te kullandığı sadeleştirilmemiş dili görmek için de ideal bir örnektir.
ANJELİK: (...) Hâlâ can-ı mahzûnumun beden-i pür-ıstırabımı terk ile âlem-i safâ-ı ruhâniyete süzülmeye niyeti yok! Yarab! Yarab! Âlemlere akdem-ı âmâl olan hayat nice müddetdir bana bir derd-i tâkat-güdâz oldu. Benim gibi hayatından bizar olan bir kulunun memâtını bu kadar tehire sebep ne? Yok yok bu ciğer paresi Anna’yı nasıl terk edebilirim! Kime bırakırım! Ama onu mehd-i safâya bedel hiç bir günahı yok iken böyle bir muzîk-ı belâya giriftar görmekten ise ölmek benim için hayırlıdır. Bana bunca belayı gıda eden cenâb-ı Kâdir onu muhtac olduğu bir katre sütden mi mahrum bırakacak?
Açıklama
Anjelik Jozef tarafından zindana atıldıktan sonra çaresiz bir şekilde kaderine teslim olur. Jozef'e boyun eğmemeye kesin olarak karar veren, ancak ona karşı yapacak bir şeyi de olmayan Anjelik, belli noktalarda ölümün buna göre daha iyi bir seçenek olup olmayacağını da düşünür. Fakat kendisi ölmeye razı olsa, hatta yaşadıklarına daha fazla katlanmamak için ölmeyi istese de, zindandayken doğan kızı Anna için hayatta kalmayı sürdürür.
Bu alıntı, aynı zamanda yazarın Afife Anjelik'te kullandığı sadeleştirilmemiş dili görmek için de ideal bir örnektir.
Alıntı #3, Sayfa 23 (Üçüncü Perde)
FRANSUVA: Nasıl yaşayacaksın? Evkâtını halkın umurunu rüyetle beraber ibâdât ve taâta hasreder ve hayır ve hasenât işlersen bunlar memûldur ki işlediğin günaha tekâbül ile rûz-ı cezada giriftâr olacağın muâheze-i şedîdeden seni tahlise sebeb olur. Vâkıa bu nedâmet melûf olduğun ayş u işret safasına meylden vicdanınızı bir müddet men ederse de o da çok sürmeyib Anjelik’i hatırdan çıkardığınız gibi mahv olur, yine eğlenirsiniz.
MİŞEL: Fransuva Allah aşkına niçin böyle sitemler ediyorsun? Bana senden başka teselliyet verecek kimse yok. Sen ise bir taraftan benim ateşimi alevlendirecek sözler söylüyorsun, bu lâyık mıdır?
FRANSUVA: Pend ü nasihat en ziyade zaman-ı nedâmet ve musibetten müesser olduğu için size bu sözleri söyledim yalan mı? Ayş u işret safasına öteden beri melûf değil misiniz? Artık bundan böyle müntic-i envâ-ı mazarrat olan işreti de terk etmeniz lazımdır.
Açıklama
Jozef'in oyununa geldiğini anlayan ve karısı Anjelik'i masum olduğu halde ölüme gönderdiğini düşünen Kont Mişel, gerçeği anladıktan sonra bu şekilde nasıl yaşayacağını düşünmeye başlar. Akıl hocası Fransuva'nın kendisine verdiği bu nasihatler, onu aynı hataları tekrarlamamaya ve daha iyi bir hükümdar olmaya teşvik eder. Her ne kadar Mişel Anjelik nedeniyle duyduğu üzüntüden bunları ciddiye almasa da, ideal bir hükümdarın nasıl davranması gerektiği konusundaki bu bilgiler, oyun içindeki nadir toplumsal mesajlar arasında gösterilebilir.
FRANSUVA: Nasıl yaşayacaksın? Evkâtını halkın umurunu rüyetle beraber ibâdât ve taâta hasreder ve hayır ve hasenât işlersen bunlar memûldur ki işlediğin günaha tekâbül ile rûz-ı cezada giriftâr olacağın muâheze-i şedîdeden seni tahlise sebeb olur. Vâkıa bu nedâmet melûf olduğun ayş u işret safasına meylden vicdanınızı bir müddet men ederse de o da çok sürmeyib Anjelik’i hatırdan çıkardığınız gibi mahv olur, yine eğlenirsiniz.
MİŞEL: Fransuva Allah aşkına niçin böyle sitemler ediyorsun? Bana senden başka teselliyet verecek kimse yok. Sen ise bir taraftan benim ateşimi alevlendirecek sözler söylüyorsun, bu lâyık mıdır?
FRANSUVA: Pend ü nasihat en ziyade zaman-ı nedâmet ve musibetten müesser olduğu için size bu sözleri söyledim yalan mı? Ayş u işret safasına öteden beri melûf değil misiniz? Artık bundan böyle müntic-i envâ-ı mazarrat olan işreti de terk etmeniz lazımdır.
Açıklama
Jozef'in oyununa geldiğini anlayan ve karısı Anjelik'i masum olduğu halde ölüme gönderdiğini düşünen Kont Mişel, gerçeği anladıktan sonra bu şekilde nasıl yaşayacağını düşünmeye başlar. Akıl hocası Fransuva'nın kendisine verdiği bu nasihatler, onu aynı hataları tekrarlamamaya ve daha iyi bir hükümdar olmaya teşvik eder. Her ne kadar Mişel Anjelik nedeniyle duyduğu üzüntüden bunları ciddiye almasa da, ideal bir hükümdarın nasıl davranması gerektiği konusundaki bu bilgiler, oyun içindeki nadir toplumsal mesajlar arasında gösterilebilir.
