Serinin ilk kitabı, Avare Yıllar’ın merkezinde gördüğümüz karakterin doğumundan bu romanın başındaki günlere kadar yaşadıklarını konu alır. Çocukluk yıllarında Kurtuluş Savaşı’na tanıklık eden Anlatıcı, varlıklı ailesi sayesinde rahat bir çocukluk yaşar.
İlerleyen yıllarda, babasının siyasete atılması ve Cumhuriyet Halk Partisi’ne muhalefet etmesi, ailenin refah içindeki hayat tarzının da sonunu getirir. Partisi kapatıldıktan sonra ülkeyi terk eden baba, kısa süre sonra ailesini de yanına alır.
Bu dönemde Lübnan’da, Beyrut’ta yaşayan aile, önceki yıllara göre büyük bir yoksulluk çeker. Beyrut’ta işlettikleri restoranın da iflas etmesinden sonra, Anlatıcı bir süre matbaada çalışır, burada Eleni isimli bir kızla yakınlaşır.
Ancak, Eleni’nin bir gün ortadan kaybolması ve babası ile arasındaki kötü ilişki, Anlatıcı’nın Türkiye’ye geri dönmek istemesine yol açar. Bu konudaki girişimleri sonuç verince, babasının da onayıyla Adana’ya, babaannesinin yanına geri döner.
Baba Evi’nin son bölümleri, Anlatıcı’nın ülkesindeki hayata yeniden alışmasını ve yarı profesyonel futbolculuk hayatını aktarır. Avare Yıllar’ın henüz ilk cümlesi, futbol “kariyeri” önemli bir değişime gönderme yapar.
Baba Evi ve Avare Yıllar, birbirleri ile bu kadar yakından alakalı olduğu için, Avare YIllar’ı okumadan Baba Evi’ne göz atmak faydalı olabilir.
Baba Evi ve Avare Yıllar’ı güncel baskılarda bir arada da bulabilirsiniz.
Çocukluk yıllarında refah içinde yaşayan, zengin ve tanınan bir babanın oğlu olan Anlatıcı, Avare Yıllar boyunca hem büyük bir yoksulluk çeker, hem de babasının gölgesi altında ezilmenin sıkıntılarını yaşar. Siyasi aktiviteleri nedeniyle servetinin tamamını kaybeden ve Avare Yıllar boyunca sürgünde olduğu için hiç karşımıza çıkmayan baba, Orhan Kemal'in babası Abdülkadir Kemalî ile büyük benzerlikler taşır.
Milli Mücadele yıllarında Kurtuluş Savaşı'na destek veren Abdülkadir Kemali, Cumhuriyetin ilanından sonra Cumhuriyet Halk Fırkası’na muhalefet etmeye başlar. Cumhuriyet’in ilk siyasi partilerinden biri olan Ahali Cumhuriyet Fırkası’nı kurması, onu Türkiye Cumhuriyeti tarihi açısından da önemli bir figür haline getirir.
1930 yılında kurulan ve Adana’da faaliyet gösteren parti yayılma ve halkın desteğini kazanma konusunda başarılı olamaz. Partisinin kısa süre içinde kapatılmasının ardından tutuklanacağı ve yargılanacağı korkusuyla ülkeyi terk eden Abdülkadir Kemali, ailesi ile birlikte Türkiye’den kaçarak Lübnan ve Suriye’de yaşar.
Bu benzerlikler hakkında detaylar ve Orhan Kemal’in hayatı ile ilgili daha kapsamlı bilgiler için dipnotlara göz atabilirsiniz.[1]
Bu bilgilerden de anlaşılabileceği gibi; zengin, tanınmış ve aydın bir ailenin oğlu olan, ancak gençlik yıllarını zorlu işlerde çalışarak, geçim derdiyle geçiren bir karakter profili, doğrudan Orhan Kemal’in kendi hayatından gelir. Romanda karşımıza çıkan unsurlarla yazarın kendi hayatındaki benzerlikler hakkında daha fazlası için, yukarıdaki şema faydalı olabilir.
[1] Orhan Kemal'in hayatı hakkında detaylı bilgiler için; Ünlü, Mahir. - Özcan, Ömer. 20. Yüzyıl Türk Edebiyatı 3. Cilt, 1940 - 1960 - II. İnkilap Yayınevi, 2003. s. 291 - 293 ve Bezirci, Asım. Orhan Kemal - Hayatı, Sanat Anlayışı, Hikayeleri, Romanları, Oyunları, Röportajları, Anıları. Evrensel Kültür Kitaplığı. 1994 s. 9 - 25 - Asım Bezirci, Orhan Kemal'in kısa yaşamöyküsünü aktarırken belli noktalarda birinci kaynağı olarak Baba Evi ve Avare Yıllar gibi kitapları kullanır, doğrudan bu kitaplardan alıntılar yapar.
Orhan Kemal’in Avare Yıllar romanı, özellikle serinin bir önceki halkası Baba Evi ile birlikte okunduğunda, dünya edebiyatının da önemli kavramlarından biri olan bildungsroman kavramı ile değerlendirilebilir.
Baba Evi’nin başlangıcında bir çocuk olan anlatıcı, roman boyunca aile içinde çatışmalar yaşayarak, dünyayı tanıyarak hayatla ilgili kendi kararlarını vermeye, ailesinden - özellikle de hayatında çoğu zaman olumsuz bir kişi olarak gördüğü babasından - bağımsız bir birey haline gelmeye başlar.
İki roman boyunca hayatta ait olduğu yeri bulmaya çalışan Anlatıcı, Avare Yıllar’ın sonunda evlenir ve gerçek anlamda yetişkin bir birey olma yolunda en önemli somut adımlardan birini atar.
Yaş veya karakter itibarıyla “çocuk” bir karakteri merkeze koyup, bu karakterin “yetişkin” bir birey olmasına sebep olan süreç veya süreçleri konu alan kitapları tanımlamak için kullanılan bildungsroman kavramıyla ilgili bilgi sahibi olmak, Baba Evi ve Avare Yıllar’ın edebiyat içindeki konumunu daha iyi anlamayı da sağlayabilir.
Kavram hakkında daha fazla bilgi için, aşağıdaki yazıya göz atabilirsiniz:
Bildungsroman
