Özet
Detaylı Özet
Ana Hatlar
Romandaki olaylar geleneksel bir yapıyla sunulsa da, bir özetin Selim'in iç dünyasını aktarması mümkün olmayabilir.
1921 yılında, Hacırahmanlı Köyü’ne yakın bir bağda dinlenmekte olan Tokuç Ali, bu bölgede bulunan çetelerin saldırısına uğrar. Kendisine geldiğinde, çete liderinin kendisiyle birlikte büyüyen Selim olduğunu görür ve büyük bir mutluluk yaşar.
Ancak, Tokuç Ali’ye saldıran ve onu bağlayan da Selim’in ta kendisidir. Birlikte büyüdüğü arkadaşının bir davranışına alınan ve köyden ayrılan Selim, Yunan ordusuna karşı mücadele etmek için altın toplamak bahanesiyle arkadaşından öç almaya kararlıdır. Ona bir süre işkence yaptıktan sonra “başka bir işi olduğunu” söyleyerek çete arkadaşlarından ayrılır.
Roman, bundan sonra Selim’in gençlik yıllarına döner. Tokuç Ali’nin babası Osman’ın yanında yaşayan Selim, kendi ailesine göre daha varlıklı olan Ali’yle kardeş gibidir. Ancak, bir gün yaşanan ve önemsiz gibi gözüken bir olay Selim’e Ali’nin de içten içe kendisini üstün gördüğünü düşündürür ve bunu gururuna yediremeyen Selim, köyden ayrılır.
Görece yakın bir bağda iş bulan Selim, burada çalışkanlığı ve becerisiyle herkesin gözüne girmeyi başarır. Ancak, ziyarete gelen bağ sahibinin kızı Nebile ile konuşmaya ve yakınlaşmaya başlayınca, Nebile’nin ağabeyi tarafından uyarılır ve onu yumrukladığı için bağdan ayrılır.
Bundan sonra Esma isimli dul bir kadının yanında, başka bir bağda çalışmaya başlayan Selim, daha sonra Esma ile evlenir. Bu yıllarda mutlu bir hayat süren, okuma yazma öğrenen, toplum içinde kendine bir yer bulmaya başlayan Selim, hamile kalan Esma’nın doğum sonrasında hayatını kaybetmesi ile büyük bir değişiklik yaşar. İçki içmeye, meyhanelerde gezmeye başlayan Selim, daha sonra askere alınır, ancak askerden kaçarak savaş yıllarını gizlenerek geçirir.
Bu sırada tanıştığı Kadir ile yakın bir arkadaşlık kuran Selim, I. Dünya Savaşı’nın ardından başlayan Yunan istilasında ise savaşmaktan çekinmez. Halit Paşa’nın komutasında bir çeteye katılan ve Yunan ordusu ile çatışan Selim, gaddar ve acımasız bir adama dönüşmüştür. Tokuç Ali’den öcünü aldıktan sonra tek başına bir Yunan Karakolu basan Selim, burada hayatını kaybeder.
Roman, Selim’in arkadaşı Kadir ile sona erer. Arkadaşının öldüğünü bilen Kadir, onun peşinden gitme bahanesiyle çeteden ayrılır ve Naciye adlı bir kadınla evlenerek farklı bir geleceğin hayallerini kurmaya başlar.
Romandaki olaylar geleneksel bir yapıyla sunulsa da, bir özetin Selim'in iç dünyasını aktarması mümkün olmayabilir.
I - Duruşma
1921 yılında, Hacırahmanlı Köyü’ne yakın bir bağda dinlenmekte olan Tokuç Ali, bu bölgede bulunan çetelerin saldırısına uğrar. Kendisine geldiğinde, çete liderinin kendisiyle birlikte büyüyen Selim olduğunu görür ve büyük bir mutluluk yaşar.
Ancak, Tokuç Ali’ye saldıran ve onu bağlayan da Selim’in ta kendisidir. Birlikte büyüdüğü arkadaşının bir davranışına alınan ve köyden ayrılan Selim, Yunan ordusuna karşı mücadele etmek için altın toplamak bahanesiyle arkadaşından öç almaya kararlıdır.
Selim, çete arkadaşlarına önce Ali’nin dizini kırmalarını, daha sonra da karnını bir bıçakla yarıp içine kızgın yağ dökmelerini emreder. Ali, bunlara rağmen “altınların” yerini söyleyemeyince, Selim hayal kırıklığına uğrayarak Ali’nin evinden ayrılır: Yalan da olsa ondan bir yer ismi alabilmenin, kendisi için manevi bir zafer olacağını düşünmüştür.
II – Yargıç
Tokuç Ali’nin evinde işler istediği gibi gitmeyince, Selim “başka bir işi daha” olduğunu söyleyerek çetedeki arkadaşlarından ayrılır. Roman, bundan sonra Selim’in geçmişini anlatmaya başlar.
Tokuç Ali’nin babasının yanında büyüyen Selim, çocukluk yıllarında iki kardeş gibi olduklarını hatırlar. Ancak, ikili arasındaki maddi farklar, zamanla ortaya çıkmaya başlar. Selim; Tokuç Ali’nin annesinin, ablasının ve babasının bu farka göre hareket etmesine alınmaz. Bir gün, Ali’yle ahırdaki bir sıpaya tecavüz etmeye gittiklerinde, Ali’nin ona hiç sormadan ilk sırayı alması onun da bu farkı benimsediğini gösterir ve Selim alınarak köyden ayrılır.
Civardaki bir bağda iş bulan, çalışkanlığı ve bilgileriyle buradaki herkesi etkileyen Selim, bir süre için her şeyin yolunda gittiğini düşünür. Hatta, bağın sahibi bile kendisini bizzat tebrik edip ona fazladan bahşiş verir.
Bağın sahibinin kızı Nebile ile yakınlaşması, her sabah onunla birlikte üzüm toplaması, Selim’in buradaki düzenli yaşantısını bozan gelişme olur. Nebile’nin ağabeyi tarafından ondan uzak durması konusunda uyarılan Selim, bu uyarıyı dikkate almaz ve ikinci karşılaşmalarında onu yumruklar.
Bunun ardından bağda kalamayacağını bilen Selim, yolda karşılaştığı Mehmet adlı bir adam sayesinde Esma isimli dul bir kadının yanında çalışma fırsatı bulur. Yine ilk bağdaki gibi, Selim’in çalışkanlığı ve bilgisiyle bağ sahibini etkilemesiyle başlayan bu yeni iş, Esma ile Selim arasında bir yakınlaşmayla sonuçlanır ve Selim Esma ile evlenerek yeni bir hayat kurar.
Bağın sahibi olarak çalıştığı, okuma yazma öğrendiği, köyde yaşayanlarla iyi bir ilişki kurduğu bu düzenli ve mutlu hayat, Esma’nın hamile kalması ile son bulur. Ölü bir bebek doğuran Esma, birkaç gün sonra ölür. Selim kendisini içkiye vererek hayatındaki her şeyden vazgeçer.
Bu dönemde Osmanlı Devleti’nin girdiği savaşlar da, onun hayatında belirleyici rol oynar. Balkan Savaşları sırasında cepheye gönderilen, ama bölgeye ulaşana kadar savaşın bitmesi nedeniyle kısa sürede evine geri dönen Selim, I. Dünya Savaşı’nda böyle bir imkan bulamaz. Fakat savaşta ölmek istemediği için, Kadir adlı bir arkadaşıyla askerden kaçar ve bağa gelip ortakçıları Zeynep ile Veysel’in yardımıyla burada yaşamaya başlar.
Savaş bitene kadar Kadir ile arkadaşları oldukça ilerleyen Selim, savaşın ardından başlayan Yunan işgaline karşı onunla birlikte mücadele etmeye başlar. Halit Paşa adlı bir askerin komutasına giren Kadir ve Selim, çetecilik yapmaya, hem Yunanlılarla savaşıp, hem de civardaki köylere baskın yaparak mücadeleleri için kaynak aramaya başlar. Onu romanın başında Tokuç Ali’nin evine getiren de bu bahanedir.
Tokuç Ali’nin evindeki hayal kırıklığından sonra, uğruna yaşayacak bir şeyi kalmayan Selim, civarda bulunan bir Yunan Karakolu’na tek başına baskın yapar. Burada pek çok Yunan askerini öldürdükten sonra, kendisi de vurularak hayatını kaybeder.
III – Tanık
Romanın üçüncü ve yazılan son bölümü, Selim’in çeteden arkadaşı Kadir’e yoğunlaşır. Selim’in geri gelmeyeceğini bilen Kadir, çetedeki diğer arkadaşlarından ayrılır ve evlenmeyi düşündüğü Naciye’nin yanına gider. Naciye, yaşananları duyduktan sonra Kadir’in Ali’nin yanına gidip ona yardım etmesini ister.
Önce Ali’yi ve karısını çözen, daha sonra da Ali’nin yaralarını iyileştirmesi için köyden Hacı Vehbi’yi getiren Kadir, Ali’nin ölümü üzerine bir kez daha Naciye’nin yanına döner. Naciye ile evlenme kararı almanın ardından, Hacırahmanlı köyüne giderek nikah için gerekli bazı şeyleri alan Kadir, daha sonra köyün yakınlarında bir bağ satın alır ve Naciye ile birlikte mutlu bir geleceğin hayalini kurmaya başlar.
I – Duruşma
Tokuç Ali – Çete – Selim – Tokuç Ali’ye İşkence: Altın arayışı: Bahane – Tokuç Ali’den öç alma çabası – Selim ile anılar – Kızgın yağ – Ali’yi bağlı bırakıp gitme
II – Yargıç
Selim’in “diğer işi” – Selim’in gözünden: Ali’yle anılar – Osman Ağa’nın yanından ayrılık – Tarlada iş – Yerleşme – Atları besleme, temizleme – İlk gün – Çalışkanlık, alışma – Annesini ziyaret – Bağ sahibinin ziyareti, Selim’den memnuniyeti – Bağ sahibinin kızı Nebile – Nebile’nin ağabeyinin uyarısı – Bağda karşılaşma – Tekrar, annesini ziyaret – Annesinin öldüğü haberi – Babasıyla ilgili anılar – Beyin oğlu, Selim’in yumruğu – Bağdan ayrılma – Esma Hakım – Bağda çalışma – Selim’in Esma’ya karşı hissettikleri – Sıtma, iyileşme – Esma ile sevişme – Evlilik – Selim’in topluma alışması, kendini sevdirmesi – Okuma yazma öğrenme çabası – Mutluluğa rağmen Ali’nin “yaptığını” unutamama – Aradan geçen yıl – Nedim Bey: Hürriyet fikri – Bey’in (Selim’in yumruk attığı) oğlunun Nedim Bey’i ihbar etmesi – Nedim Bey’in tutuklanması – II. Meşrutiyet’in ilanı – Ne değişecek? – İttihat ve Terakki = Seçim çalışmaları, seçilme, değişen fazla bir şey yok – Esma’nın gebeliği, ölü doğan çocuk – Esma’nın ölümü – Selim’de değişiklikler: Bağı boşlama, meyhaneler, içki – Askerlik, cepheye gönderilme ve hemen geri dönüş – Yeniden içki – Bağa ortakçıların alınması – Birinci Dünya Savaşı, tekrar askerlik – Cepheye gönderilme – Askerden kaçış – Kadir – Bir eve girme, zorla yemek – Bağa dönüş – “Düzenli” kaçak hayatı – Savaşın sonu – İşgalin başlaması – Selim ve Kadir’in çetelere katılması – Halit Paşa’nın komutası, Yunanlılar ile ilk çatışmalar – Selim’in “işi”: Tek başına Yunan Karakolu basma – Selim’in ölümü
III – Tanık
Kadir – Kadir’in Selim’i arama bahanesi – Çeteden ayrılması – Tokuç Ali’nin yanına dönüş – Hacı Vehbi’yi bulup getirme – Ali’nin ölümü – Kadir ile Naciye’nin evlenme kararı – Hacırahmanlı’ya dönüş – Bakkaldan gaz, şeker – Nikah – Gelecekle ilgili hayaller
Tokuç Ali – Çete – Selim – Tokuç Ali’ye İşkence: Altın arayışı: Bahane – Tokuç Ali’den öç alma çabası – Selim ile anılar – Kızgın yağ – Ali’yi bağlı bırakıp gitme
II – Yargıç
Selim’in “diğer işi” – Selim’in gözünden: Ali’yle anılar – Osman Ağa’nın yanından ayrılık – Tarlada iş – Yerleşme – Atları besleme, temizleme – İlk gün – Çalışkanlık, alışma – Annesini ziyaret – Bağ sahibinin ziyareti, Selim’den memnuniyeti – Bağ sahibinin kızı Nebile – Nebile’nin ağabeyinin uyarısı – Bağda karşılaşma – Tekrar, annesini ziyaret – Annesinin öldüğü haberi – Babasıyla ilgili anılar – Beyin oğlu, Selim’in yumruğu – Bağdan ayrılma – Esma Hakım – Bağda çalışma – Selim’in Esma’ya karşı hissettikleri – Sıtma, iyileşme – Esma ile sevişme – Evlilik – Selim’in topluma alışması, kendini sevdirmesi – Okuma yazma öğrenme çabası – Mutluluğa rağmen Ali’nin “yaptığını” unutamama – Aradan geçen yıl – Nedim Bey: Hürriyet fikri – Bey’in (Selim’in yumruk attığı) oğlunun Nedim Bey’i ihbar etmesi – Nedim Bey’in tutuklanması – II. Meşrutiyet’in ilanı – Ne değişecek? – İttihat ve Terakki = Seçim çalışmaları, seçilme, değişen fazla bir şey yok – Esma’nın gebeliği, ölü doğan çocuk – Esma’nın ölümü – Selim’de değişiklikler: Bağı boşlama, meyhaneler, içki – Askerlik, cepheye gönderilme ve hemen geri dönüş – Yeniden içki – Bağa ortakçıların alınması – Birinci Dünya Savaşı, tekrar askerlik – Cepheye gönderilme – Askerden kaçış – Kadir – Bir eve girme, zorla yemek – Bağa dönüş – “Düzenli” kaçak hayatı – Savaşın sonu – İşgalin başlaması – Selim ve Kadir’in çetelere katılması – Halit Paşa’nın komutası, Yunanlılar ile ilk çatışmalar – Selim’in “işi”: Tek başına Yunan Karakolu basma – Selim’in ölümü
III – Tanık
Kadir – Kadir’in Selim’i arama bahanesi – Çeteden ayrılması – Tokuç Ali’nin yanına dönüş – Hacı Vehbi’yi bulup getirme – Ali’nin ölümü – Kadir ile Naciye’nin evlenme kararı – Hacırahmanlı’ya dönüş – Bakkaldan gaz, şeker – Nikah – Gelecekle ilgili hayaller
