Özet
Detaylı Özet
Ana Hatlar
Romanın olay örgüsü klasik bir yapıda olsa da, Anlatıcı'nın hastalığının yarattığı psikolojinin bir özetle ifade edilmesi mümkün değildir.
Dizinde ciddi bir hastalık olan Anlatıcı, bir kez daha ameliyat edilmesi gerektiğini ve sakat kalabileceğini öğrendikten sonra üzüntü ve endişeyle eve geri döner. Annesine kötü haberi biraz sulandırarak verdikten sonra, uzaktan akrabaları olan Paşa’nın Erenköy’deki köşküne gider ve bir süre orada kalması kararlaştırılır.
Anlatıcı, burada Paşa’nın kızı Nüzhet ile birlikte vakit geçirir. Birlikte büyüyen Anlatıcı ve Nüzhet arasında ciddi bir yakınlaşma olur ve ikisi geceleri gizli gizli buluşmaya, birlikte bahaneler üretip köşkten uzaklaşmaya başlar. Fakat, Anlatıcı Nüzhet’in Dr. Ragıp adlı biriyle evlenmesinin gündemde olduğunu, özellikle Nüzhet’in annesinin bu evliliği çok istediğini öğrenir.
Bir taraftan farklı doktorlara gidip onlardan dizi hakkında fikir alan, diğer taraftan Nüzhet’le vakit geçirip onun Dr. Ragıp ile evlenip evlenmeyeceğini anlamaya çalışan Anlatıcı, sonunda Dr. Ragıp ile tanışma fırsatı bulur. Bir akşam yemeğinde, Fransızca’nın yerini Almanca’nın almaya başlaması konulu bir sohbette, Türkçe varken hiçbirisine gerek olmadığını şiddetle savunur ve sadece Dr. Ragıp’ı değil, Paşa’yı ve annesi tarafından kendisine karşı doldurulan Nüzhet’i de karşısına alır.
Bu gelişme üzerine evine geri dönen Anlatıcı, gece fenalaşır ve ertesi gün hastanede kendisine acilen müdahale edilir. Kendisini gören bir operatör, bacağı kesilirse tamamen kurtulabileceğini söylese de, Anlatıcı pek çok ameliyat ve uzun bir tedavi sürecini göze alarak Dokuzuncu Hariciye Koğuşu’na yatmayı ve bacağını kurtarmayı denemeyi tercih eder.
Bu çabaların sonuç vermesi sayesinde, Anlatıcı’nın bacağı biraz kısalır, fakat kesilmez. Sonunda iyileşmiş olmasına rağmen, tedavisi süresince Nüzhet Dr. Ragıp ile evlenmiş, Paşa da felç geçirmiştir. Artık iyileşmiş olan Anlatıcı, kendisini son kez görmek isteyen Paşa’yı ziyaret etmek üzere hastaneden ayrılır.
Romanın olay örgüsü klasik bir yapıda olsa da, Anlatıcı'nın hastalığının yarattığı psikolojinin bir özetle ifade edilmesi mümkün değildir.
Roman, Çocuklar Hastahanesi'nde sıra bekleyen Anlatıcı’nın buradaki çocuklar hakkında yaptığı gözlemlerle başlar. Daha sonra içeri giren Anlatıcı’nın dizindeki hastalık ilerlemiş, tekrar ameliyat gerektirecek duruma gelmiştir. Doktor bu ameliyat sonucunda bacağın kısalacağını ve yere basamayacağını açıklar.
Tramvaya binerek eve dönen Anlatıcı, bu yeni haberi annesiyle paylaşmamaya, farklı doktorlara da görüneceğini söylemeye karar verir. Gittiğinde annesinin evde olmadığını görür ve evin durumunu gözlemleyerek annesinin bugün ilaç aldığını, muhtemelen hastalığını düşünerek ağladığını fark eder.
Annesi eve geldiğinde, planladığı şekilde durumu anlatır ve akşam Erenköy’e, Paşa’yı ziyaret etmeye gideceğini söyler.
Paşa
Anlatıcı Paşa’nın evine gittiğinde önce Paşa'yla biraz sohbet eder, daha sonra da ona yeni aldığı bir romanı okumaya başlar. Fakat, uzun tasvirler içeren bu roman Paşa’nın ilgisini çekmez ve roman okunurken Paşa uyuyakalır.
Bunun üzerine Paşa’nın kızı Nüzhet ile dışarı çıkan Anlatıcı, köşkte çalışan Nurefşan Nüzhet’e yatmasını söyleyene kadar onunla sohbet eder. Anlatıcı, bu konuşma sırasında Paşa’nın kendisine bahsettiği Dr. Ragıp’ın Nüzhet’e talip olduğunu öğrenir, fakat Nüzhet onunla hemen evlenmeyi düşünmediğini söyleyerek Anlatıcı’yı rahatlatır.
Anlatıcı, aldığı bu haberi düşündüğü için uyumakta zorluk çeker ve yatağında düşüncelere dalar. Nüzhet’le birlikte büyümüş, fakat son yıllarda ondan biraz uzaklaşmıştır. Anlatıcı, bunları anlatırken, geri dönüp baktığında bunların “aşkın” habercisi olduğu yorumunu yapar.
Bu düşünceler içindeyken, bir anda Nüzhet odasına gelir. Bir süre sohbet ettikten sonra, Anlatıcı Nüzhet’i kendisine çekip onu öper ve Nüzhet panikle odadan kaçar. Sabah uyandığında Paşa’nın isteğiyle bir ay kadar onların köşkünde kalacağını öğrenir.
Zavallı Yorik
Dizindeki hastalığı sakat kalmadan çözmenin yollarını arayan Anlatıcı, kendi doktoru Mithat Bey’e gider. Operatörü bekledikleri sırada Mithat Bey, ona yeni gelen kadavraları gösterir ve bu sahne Anlatıcı’ya Hamlet’in meşhur kafatası sahnesini hatırlatır.
Sonunda Operatörle buluştuklarında, Operatör ona mutlaka koltuk değneği kullanması, temiz hava alması ve iyi beslenmesi gerektiğini söyler.
Fakat daha hastaneden çıkar çıkmaz Dr. Mithat ile yemeğe giden Anlatıcı, burada bile yemek yemekte zorlanır. Özellikle kadavra olarak kullanılan cesetleri gördükten sonra, iştahı kalmamıştır.
Bunun ardından Paşa’nın isteğini yerine getirip yeni bir kitap alarak köşke dönen Anlatıcı, Nüzhet’i babası ve annesiyle bir odada görür, fakat Anlatıcı’nın geldiğini anladıklarında ailenin tüm fertleri ondan bir şey saklarmışçasına garip davranmaya başlar.
Kuruntulu Adam
Bu duruma fazlasıyla içerleyen Anlatıcı, Nüzhet’in kendisine yaptığı açıklamalarla bir nebze rahatlar. Nüzhet’e göre, Anlatıcı tam annesi soyunurken odaya girmiş, bu nedenle ailenin diğer üyeleri anlık bir panik yaşamıştır: Kendisine verilen garip tepki bundan ibarettir.
Bu bilgiler ışığında biraz rahatlayan Anlatıcı Paşa’ya yeni aldığı romanı okur. Romanı bir öncekine göre fazlasıyla beğenen Paşa, hikayedeki sahneler nedeniyle Paris’teki anılarını hatırlar ve keyiflenir.
Fakat bu rahat atmosfer, Nurefşan’ın Anlatıcı’ya gerçekleri açıklamasıyla bozulur. Nurefşan’a göre, Nüzhet’in Dr. Ragıp’a verilmesi kararlaştırılmıştır. Paşa ve Nüzhet evlilik işine çok yanaşmasa da, Nüzhet’in annesi bu konuda ısrarcıdır, Dr. Ragıp da Nüzhet ile evlenip Berlin’e taşınma planları yapmaktadır.
Nüzhet’in yaşanan garip an konusunda kendisine yalan söylediğini ve Ragıp ile evleneceğini öğrenen Anlatıcı, büyük bir mutsuzluk yaşar. Yine uyuyamaz, en sonunda dayanamayıp Nüzhet’in odasına çıkar. Anlatıcının odasına döndüklerinde, Nüzhet durumu izah eder: Ragıp’ın annesinin geldiğini, onu istediğini fakat durumun kendisine danışılmadığını, bu şekilde evlenmeyeceğini anlatır.
Bunun üzerine, Nüzhet ve Anlatıcı arasında yine bir yakınlaşma gerçekleşir. Uzun süre Anlatıcı’nın yatağında öpüşen çift, gecenin ilerleyen saatlerine kadar ayrılmaz. Uyuyakalan Nüzhet bir noktada uyanıp sessizce odasına geçer.
Değişiyorum
Bu gecenin ardından, Anlatıcı’nın hayatı köşkte son derece iyi bir şekilde ilerlemeye başlar. Sık sık birlikte kitap okudukları Paşa onun varlığından keyif almakta, Nüzhet de onunla bağlara giderek baş başa vakit geçirmektedir.
Bu keyifli günler, Dr. Ragıp ile Anlatıcı’nın tanışması ile yavaş yavaş bozulmaya başlar. Son derece kibar bir adam olan Dr. Ragıp, Anlatıcı’nın dizine bakar ve ona çeşitli tavsiyeler verir.
Daha sonra tekrar hastaneye giden Anlatıcı, burada hastalığının durumu ile ilgili bilgi alır ve ameliyat gerekliliği bir kez daha teyit edilir. Fakat şimdilik, Erenköy’de istirahate devam edecektir.
Erenköy’e döndükten sonra Paşa, onun Dr. Ragıp ile ilgili fikrini merak eder, onun Nüzhet’i mutlu edip edemeyeceğini sorar. Anlatıcı ise aralarındaki yaş farkından ve Dr. Ragıp’ın mizacından dolayı bunun mümkün olmayacağını söyler. Bu açıklama Nüzhet’in annesini kızdırsa da, Paşa memnun olmuş gözükür.
Köşkteki keyifli hayatı yok eden olaylar, bundan sonra gerçekleşir.
Anlatıcı Nüzhet’in annesinin kızını “mikrop” kelimesini kullanarak uyarırken duyar ve bu kelimenin kendisini ifade ettiğini, yengesinin burada olmasından memnun olmadığını, onu Nüzhet’ten uzaklaştırmaya çalıştığını düşünür.
Bu tatsız olayın ardından köşkten ayrılmaya karar veren Anlatıcı, annesinin gelmesi nedeniyle bir süre daha kalmak ve Dr. Ragıp’ın yemeğe geldiği bir akşam onunla aynı masada oturmak zorunda kalır.
Dr. Ragıp, ortaya bir sohbet konusu atar: Osmanlı Devleti’nin bu dönemde Almanya ile müttefik olmasından dolayı, çeşitli insanlar ellerinde siyah boyalar ile sokaklara çıkıp, tabelalardaki, levhalardaki Fransızca yazıları kapatmaktadır.
Dr. Ragıp, Nüzhet ve Paşa bunun yanlış olduğunu savunurken, Anlatıcı’ya da fikrini sorarlar. O ise, ne Almanca’nın, ne de Fransızca’nın gerekli olduğunu, Türkçe’nin herkese yeteceğini savunur. Bu fikri şiddetle ve ödün vermeden savunan Anlatıcı, Paşa ve Nüzhet’in kendisine darılmasına neden olur.
Bir süre daha sessizce, kendi halinde köşkte kaldıktan sonra, annesiyle birlikte eve döner.
Tehlike
Köşkte geçirdiği tatsız günlerde iyice artan ağrıları, eve geldiği ilk gece dayanılmaz boyutlara ulaşır. Sabahı zor bekleyen Anlatıcı, annesinin ve bir arkadaşının yardımıyla hastaneye götürülür, ancak buradaki yoğun müdahalelerin ardından kendisine gelebilir.
Başta Nüzhet olmak üzere çeşitli bunaltıcı düşüncelerle evde dinlenen Anlatıcı’ya pek çok ziyaretçi gelir ve ona yardımcı olmaya çalışır. Sonunda, bir sabah Dr. Mithat’ın kendisi gelir ve Anlatıcı’ya hastaneye kadar eşlik eder. Burada bacağı kesilmiş bir hasta gören Anlatıcı, aynı tedavinin kendisine de uygulanabileceğini öğrenir. Konuştuğu operatör, bu kadar acı çekmektense, bacağı doğrudan kesmenin daha makul bir çözüm olabileceğini ifade eder.
Ne olursa olsun bunu kabul etmeyen Anlatıcı, birkaç ameliyat ve uzun bir tedavi sürecinden geçmeyi göze alarak, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu’na yatar. Bacağını kurtarmak için takip edilecek tedavi süreci burada ilerleyecektir.
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
Sık sık yaptığı gibi buradaki ilk gecesinde de odayı gözlemleyen Anlatıcı, Dokuzuncu Hariciye Koğuşu'nda kalmanın kolay olmayacağını anlar. İlk gece, büyük bir panikle nöbet geçirir ve tüm hastaneyi ayağa kaldırır. Bu sırada Nüzhet’in adını sayıklayan Anlatıcı, zar zor sakinleştirilir.
Daha sonra yapılan ameliyat ve tedavi ise işe yarar ve Anlatıcı’nın bacağı, romanın başında ifade edildiği gibi kısalsa da, kesilmekten kurtulur. Bu uzun tedavi süreci sırasında, Nüzhet Dr. Ragıp ile evlenmiş, Paşa ise ölüm döşeğine gelmiştir.
Annesinden, Paşa’nın kendisini son bir kez görmek istediğini öğrenen Anlatıcı, iyileşmiş bir şekilde hastaneden ayrılmayı bekler.
Çocuklar Hastahanesi
Doktor sırası bekleyen çocuklar, çocuklar hastanesindeki atmosfer – Anlatıcının içeri girmesi – Dizinin yaralı, iltihaplı hali, ciddi bir hastalık – Tekrar ameliyat gerekiyor: bacağı kısalacak, yere basamayacak – Tramvayla eve dönüş – Sakat kalma riskini annesiyle paylaşmama kararı – Eve giriş – Annesinin evde olmaması – Başka doktorlara da gitme yalanı – Bu yalana kendi kendisini de inandırması
Paşa
Paşa ile sohbet – Kızı Nüzhet – Paşa’nın tavsiyesi, “Bizim Dr. Ragıp’a da görün” – Paşaya roman okuma – Paşa’nın uyuyakalması – Nüzhet’le dışarı çıkma: “Ragıp beni istiyor” – “Hemen evlenecek değilim”: Anlatıcıya teminat – Nüzhet’in yatağına çıkması – Anlatıcı’nın düşünceleri – Nüzhet’le geçmişleri – Uyuyamamak – Nüzhet’in odasına gelmesi – Öpüşme – Nüzhet’in kaçması - Sabah – Bir ay Paşa’nın evinde kalma kararı
Zavallı Yorik
Anlatıcı’nın kendi doktoru Mithat Bey’i ziyareti – Operatörü bekleme – “Taze kadavra” ve Hamlet – Operatörle görüşme – Koltuk değneği, hava ve diyet tavsiyesi – Yemek yiyememe – Köşke dönüş – Paşa ve Nüzhet’in Anlatıcı’dan bir şey saklaması
Kuruntulu Adam
Nüzhet’in açıklamaları: “Sen odaya girdiğinde annem soyunuyordu!” sıcak davranışları – Paşa ile ikinci bir roman, Paris anıları – Nurefşan’ın açıklaması: “Küçükhanım’ı Ragıp’a veriyorlar” – Dr. Ragıp’ın Nüzhet’i Berlin’e götürme planı – “Nüzhet bana yalan söyledi” – Uyuyamama – Nüzhet’in odası, konuşma – Nüzhet’in durumu anlatması – Tekrar öpüşme – Nüzhet’in uyuya kalması
Değişiyorum
Köşkte hayat – Bağda Nüzhet ile öpüşme – Dr. Ragıp’ın uşağı – Dr. Ragıp ile tanışma – Hastalık hakkında yorumlar – Teşhis – Notlar – Paşa’nın Ragıp hakkında fikir alması – “Nüzhet’i mutlu edemez” – Paşa’nın desteği, Nüzhet’in annesinin öfkesi – Nüzhet ile annesinin konuşması: “Mikrop” – Anlatıcı’nın alınması – Eve dönme kararı – Annenin gelişi – Dr. Ragıp’ın yemeğe gelmesi – Fransızca / Almanca / Türkçe tartışması – Dargınlık – Nüzhet’in Dr. Ragıp’a yakınlığı
Tehlike
Eve dönüş – Daha ilk günden korkunç sancılar – Sabah hastanede müdahale – Tekrar eve dönüş – Ziyaretçiler – Nüzhet düşünceleri – Dr. Mithat’ın eve gelmesi, beraber operatörü ziyaret – Operatörü bekleme, bacağı kesilen bir hasta – Anlatıcıya kendi bacağını kesme önerisi – Bu fikrin yarattığı korku – Birkaç ameliyat ve uzun bir tedavi süreci ile bacağı kurtarma ihtimali – Dokuzuncu Hariciye Koğuş’una yatış
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
Odanın hali, hissettirdikleri – ilk gece yaşanan panik, bağırışlar – Nüzhet sayıklamaları – Pansuman – Ameliyat – Başarılı – Bacağın kurtarılması – Paşa’nın ölüm döşeğinde, Anlatıcı’yı sayıklaması, Nüzhet ve Dr. Ragıp’ın evlendiği haberi
Doktor sırası bekleyen çocuklar, çocuklar hastanesindeki atmosfer – Anlatıcının içeri girmesi – Dizinin yaralı, iltihaplı hali, ciddi bir hastalık – Tekrar ameliyat gerekiyor: bacağı kısalacak, yere basamayacak – Tramvayla eve dönüş – Sakat kalma riskini annesiyle paylaşmama kararı – Eve giriş – Annesinin evde olmaması – Başka doktorlara da gitme yalanı – Bu yalana kendi kendisini de inandırması
Paşa
Paşa ile sohbet – Kızı Nüzhet – Paşa’nın tavsiyesi, “Bizim Dr. Ragıp’a da görün” – Paşaya roman okuma – Paşa’nın uyuyakalması – Nüzhet’le dışarı çıkma: “Ragıp beni istiyor” – “Hemen evlenecek değilim”: Anlatıcıya teminat – Nüzhet’in yatağına çıkması – Anlatıcı’nın düşünceleri – Nüzhet’le geçmişleri – Uyuyamamak – Nüzhet’in odasına gelmesi – Öpüşme – Nüzhet’in kaçması - Sabah – Bir ay Paşa’nın evinde kalma kararı
Zavallı Yorik
Anlatıcı’nın kendi doktoru Mithat Bey’i ziyareti – Operatörü bekleme – “Taze kadavra” ve Hamlet – Operatörle görüşme – Koltuk değneği, hava ve diyet tavsiyesi – Yemek yiyememe – Köşke dönüş – Paşa ve Nüzhet’in Anlatıcı’dan bir şey saklaması
Kuruntulu Adam
Nüzhet’in açıklamaları: “Sen odaya girdiğinde annem soyunuyordu!” sıcak davranışları – Paşa ile ikinci bir roman, Paris anıları – Nurefşan’ın açıklaması: “Küçükhanım’ı Ragıp’a veriyorlar” – Dr. Ragıp’ın Nüzhet’i Berlin’e götürme planı – “Nüzhet bana yalan söyledi” – Uyuyamama – Nüzhet’in odası, konuşma – Nüzhet’in durumu anlatması – Tekrar öpüşme – Nüzhet’in uyuya kalması
Değişiyorum
Köşkte hayat – Bağda Nüzhet ile öpüşme – Dr. Ragıp’ın uşağı – Dr. Ragıp ile tanışma – Hastalık hakkında yorumlar – Teşhis – Notlar – Paşa’nın Ragıp hakkında fikir alması – “Nüzhet’i mutlu edemez” – Paşa’nın desteği, Nüzhet’in annesinin öfkesi – Nüzhet ile annesinin konuşması: “Mikrop” – Anlatıcı’nın alınması – Eve dönme kararı – Annenin gelişi – Dr. Ragıp’ın yemeğe gelmesi – Fransızca / Almanca / Türkçe tartışması – Dargınlık – Nüzhet’in Dr. Ragıp’a yakınlığı
Tehlike
Eve dönüş – Daha ilk günden korkunç sancılar – Sabah hastanede müdahale – Tekrar eve dönüş – Ziyaretçiler – Nüzhet düşünceleri – Dr. Mithat’ın eve gelmesi, beraber operatörü ziyaret – Operatörü bekleme, bacağı kesilen bir hasta – Anlatıcıya kendi bacağını kesme önerisi – Bu fikrin yarattığı korku – Birkaç ameliyat ve uzun bir tedavi süreci ile bacağı kurtarma ihtimali – Dokuzuncu Hariciye Koğuş’una yatış
Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
Odanın hali, hissettirdikleri – ilk gece yaşanan panik, bağırışlar – Nüzhet sayıklamaları – Pansuman – Ameliyat – Başarılı – Bacağın kurtarılması – Paşa’nın ölüm döşeğinde, Anlatıcı’yı sayıklaması, Nüzhet ve Dr. Ragıp’ın evlendiği haberi
