Özet
Detaylı Özet
Ana Hatlar
Kedi Mektupları, romandaki kedilerin düşündükleri, hissettikleri ve mektupları üzerinden ilerler. Romanın bu sıra dışı kurgusu nedeniyle, eser doğrusal ve olaylara dayalı bir şekilde devam etmez. Gerçek anlamda “özetlenmesi” mümkün olmayan bu romanı, burada anlamlı olacağını hissettiğimiz şekilde, serbest bir yapıyla inceliyoruz. Burada sıraladığımız olaylar, romanda aynen bu sırayla sunulmuyor olabilir.
Kedi Mektupları, 1990’lı yılların başında çoğu Almanya’da yaşayan kediler ile sahiplerinin hayatından bir kesit sunar. Nina, Gece, Artur ve Yoldaş gibi kedilerin sahipleri Türkiye’den kaçmak zorunda kalmış komünistlerdir. 1990’lı yıllarda Sovyetler Birliği yıkıldığı ve komünizm büyük ölçüde ortadan kalktığı için, artık ülkelerine dönmeleri mümkün hale gelmiştir.
Romandaki kediler, kendileri için çok zor olduğunu anladığımız “taşınma” fikriyle mücadele etmeye çalışırken, kedilerin sahipleri de yıllarca savundukları, hayatlarını adadıkları komünizmin yenilgisi ile yüzleşmeye çalışır.
Romandaki mektupları gönderen kediler arasında en yaşlı ve en tecrübelisi olan Nina, evden çıkmaya bile cesaret edemezken nasıl başka bir ülkeye taşınacağını kara kara düşünür. Gece, komşu evlerden birinde yaşayan köpek Otto’yla bir arkadaşlık kurar. Artur ise, sahiplerinin hayatındaki tuhaf mutsuzluk ve sıkıntıların kaynağını anlamak için ortak bir projeye başlamayı önerir.
Bu projeye yardımcı olabilecek en önemli kedilerden bir tanesi, Nina’nın kızı Kirli’dir. Diğer kedilerin aksine Türkiye’de, İstanbul’da yaşayan Kirli, sürekli olarak kedilerin durumuyla ilgili düşünmekte, kedilerin durumunun farklı ülkelerde, farklı koşullar altında nasıl şekillendiği ile ilgili fikirler geliştirmektedir. Genç ve tecrübesiz bir kedi olan Artur’un projesini fazla ciddiye alma
Romanın sonunda, sahiplerinin sırrının ne olduğunu çözmeye en çok yaklaşan kedi, kimsenin kendisini ciddiye almadığını hisseden Kısmet olur. Kısmet, düşüncelerini kendisi gibi İstanbul’da yaşayan Kirli’ye aktarır, ancak önceden belediyenin kedileri zehirlemek için bıraktığı yemekten yemiş olduğu için hayatını kaybeder.
Bunun üzerine Kirli, romanda bu ana kadar sadece insanlara özgü bir özellik gibi gösterilen bir şeyi yaparak, cevabı olmayan bir soruyu, bir kedi hayatının anlamının ne olduğunu düşünmeye başlar.
Almanya’daki kedilerde de en az bunun kadar dramatik gelişmeler yaşanır. Nina, tüm korkularına rağmen ailesi ile Türkiye’ye dönmeye karar verirken, Gece Otto ile arkadaşlığını ve sahibini geçmişte bırakıp sokaklarda yaşamayı kararlaştırır. Belki de en hüzünlü son ise Yoldaş’ınki olur: Yoldaş’ın sahibi, tüm arkadaşlarını çağırdığı yılbaşı partisinden sonra intihar eder. Bedeni günler sonra bulunduğunda, Yoldaş hala göğsünde oturmaktadır.
Kedi Mektupları, romandaki kedilerin düşündükleri, hissettikleri ve mektupları üzerinden ilerler. Romanın bu sıra dışı kurgusu nedeniyle, eser doğrusal ve olaylara dayalı bir şekilde devam etmez.
Bu detaylı özette, romandaki olayların sırasına mümkün olduğunca sadık kalarak, karakterler üzerinden ilerlemeye çalışacağız. Burada göreceğiniz olayların “özetlenemeyecek” bir romanı özetleme çabası olduğunu, bu gelişmelerin romanda tam olarak bu sırayla sunulmadığını hatırlatırız.
Nina
Romandaki en yaşlı kedi olan Nina, Türkiye’de yaşayan yavrusu Kirli’den bir “koku mektubu” alır. Bu mektup sayesinde ilk kez Türkiye’ye geri dönülmesi düşüncesinden haberdar olan Nina, bu durumdan rahatsız olur: Kediler evlerinden ayrılmayı hiç sevmediği gibi, yıllar önce bir köpek saldırısına uğrayan Nina dışarı çıkmaktan bile çekinmektedir.
Sonbahar aylarında Nina Kirli’nin tanıdığı genç bir kedi olan Kısmet’ten bir başka mektup daha alır. Bu mektup, ona Kısmet’in sahiplerinin eski kedisi olan Safinaz’ı düşündürür. Nina aynı zamanda kendisine aşık olan Artur’un başlattığı “Sahiplerin Sırlarını Araştırma Projesi” hakkında da yorumlarını paylaşır.
Romanın sonunda sahibinin yazdığı “Sürgün Kedileri” romanını okuyan Nina, onları ne kadar sevdiğini anlar ve tüm korkularına rağmen onlardan ayrılmamaya karar verir.
Gece
Genç bir kedi olan Gece, ilk kez evden çıktığı günden itibaren karşı komşunun köpeği Otto ile tuhaf bir arkadaşlık kurar. Romanın ilerleyen bölümlerinde bazı erkek kedilerle çiftleştiğini söylese de, hiçbiri ile Otto kadar yakın olmaz.
Gece, kendisini ziyaret eden Artur’un ziyaretinden sonra yavru sahibi olmaya karar verir, kısa süre sonra da gebe kalır.
Tıpkı Nina’nın sahipleri gibi, Gece’nin sahipleri de Türkiye’ye dönmek için hazırlıklar yapmaktadır. Dönüş hazırlıkları sırasında Gece, kendi sahibine karşı düşmanca sözler söylediği için Otto’nun sahibine saldırır. Romanın sonunda Gece, sokaklardaki hayatı sevdiğine karar verir ve sahibinin Türkiye’ye döneceği gün evden kaçar.
Artur
Artur, romanın ilk bölümlerinde sahibinin yaşadığı para sıkıntıları nedeniyle zorluklar çekmesine tanık olur. O sokakta gitar çalarak para kazanmaya çalışırken, Artur evde kalır; aşık olduğu Nina ve sahibinin eski kedisi Teko hakkında düşüncelere dalar.
Artur, romanın ilerleyen bölümlerinde sahibi ve çevresindekilerin neden mutsuz olduğunu anlamak için bir proje başlatır. Bundan bir süre sonra, sahibinin memleketine dönerek kendisini bırakacağını düşünerek hastalanır. Durumun böyle olmadığını anlayınca rahatlayan Artur, sahibiyle birlikte dışarı çıktığı bir günden sonra sokaktaki hayattan fazlasıyla etkilenir.
Romanın sonunda, daha kısa, daha sert mektuplar yazmaya başlayan Artur, kendi başlattığı projeyi de tamamen ihmal eder. Sokakta gördüklerini olduğundan çok daha “havalı” göstererek diğerlerini etkilemeye çalışan Artur, eskisine göre tamamen farklı bir kedi haline gelmiştir.
Yoldaş
Yoldaş’ın sahibi, romandaki kedilerin sahipleri içinde belki de en zor durumda olanıdır. Yoldaş, onun yıllar önce oğlunun ölüm haberini aldığında nasıl üzüldüğünü hüzünle hatırlar.
Artur’un “Sahiplerin Sırlarını Araştırma Projesi”ne yardımcı olmaya çalışan Yoldaş, daha sonra romanın en önemli olaylarından birinin merkezinde yer alır. Sahibi, tüm kedilerin sahiplerinin de dahil olacağı bir yılbaşı partisi planlar. Herkesi bir araya toplamayı başardığı bu yılbaşı partisi, Sovyetler Birliği’nin resmi dağılışı ile de aşağı yukarı aynı günlerde yaşanır.
Ancak Yoldaş’ın sahibi, yılbaşını kutladığı 1992’nin geri kalanını göremez, çünkü hayatı boyunca çekmiş olduğu acılara artık dayanamayarak intihar eder. Yoldaş, günler sonra eve girenler tarafından sahibinin göğsünde otururken bulunur.
Kirli ve Kısmet
Kirli ve Kısmet, romandaki diğer kedilerden farklı olarak Almanya’da değil, Türkiye’de yaşar. Nina’nın yavrusu olan Kirli, buradaki kediler arasında düşünceleriyle tanınan, onlara konuşmalar yapan önemli bir kedi haline gelmiştir.
Kendisine odaklanan ilk bölümde de, böyle bir konuşma yapar, kediler için özgür olmanın mı, yoksa bir evde tutsak ama karnı tok olarak yaşamanın mı daha iyi olduğunu tartışır.
Romanın son bölümünde, sahibinin hamileliğini düşünen, evdeki gündelikçi ve köpekle oyunlar oynayarak vakit geçiren Kirli, hiç beklemediği bir manzarayla karşılaşır. Kısmet, kedileri zehirlemek için belediye tarafından verilen yemekleri yemiştir.
Kısmet, hayatının son anlarında Kirli’ye olan aşkını ilan eder ve sahipleri hakkında kimsenin çözemediği sırrı kendisinin çözdüğünü açıklar: Sahipleri, dünyayı yönetenlere “boyun eğmedikleri” için pek çok zorlukla karşılaşmaktadır.
Kısmet’in hayatını kaybetmesinden sonra, Kirli roman boyunca kedilerin asla yapmadığı bir şey yapar ve hayatın anlamını sorgular.
Kendisine odaklanan ilk bölümde de, böyle bir konuşma yapar, kediler için özgür olmanın mı, yoksa bir evde tutsak ama karnı tok olarak yaşamanın mı daha iyi olduğunu tartışır.
Romanın son bölümünde, sahibinin hamileliğini düşünen, evdeki gündelikçi ve köpekle oyunlar oynayarak vakit geçiren Kirli, hiç beklemediği bir manzarayla karşılaşır. Kısmet, kedileri zehirlemek için belediye tarafından verilen yemekleri yemiştir.
Kısmet, hayatının son anlarında Kirli’ye olan aşkını ilan eder ve sahipleri hakkında kimsenin çözemediği sırrı kendisinin çözdüğünü açıklar: Sahipleri, dünyayı yönetenlere “boyun eğmedikleri” için pek çok zorlukla karşılaşmaktadır.
Kısmet’in hayatını kaybetmesinden sonra, Kirli roman boyunca kedilerin asla yapmadığı bir şey yapar ve hayatın anlamını sorgular.
I
Nina – Eve gelen konuk, Kirli’nin mektubu – Parsifal ile anılar – Kirli’nin mektubu: Dönüş? – Yemek, düşünceler, köpek saldırısı anısı
Gece – İlk kez dışarı çıkması – Otto – Hanımın bacağını kurması – Gece’nin anıları – Nina’ya mektup, evde konuşulanlar – Hanımın pişmanlığı – Dışarı çıkış – Fare yakalama
Artur ve sahibi – Para sıkıntısı, sahibinin hayatı – Ciğer ve Nina’nın mektubu – Nina’nın sahibinin Artur’un sahibine daveti – Artur’un Nina’ya aşkı ve Nina’nın tepkisi – Evde yalnız geçen gün – Teko’nun resmi
Yoldaş – Sahibinin uykusu – Değişen dünya hakkında düşünceler – Türkiye’ye dönme hayali – Oğlunun vurulduğunu öğrendiği gece – Ziyaretler, Artur’un mektubu – Araştırma yapma isteği – Kendi sahibi hakkında yorumlar, yazdıkları
II
Nina – Sonbahar – Safinaz’ın annesi – Safinaz’ın anlattıkları – İllegalite, komünizm – Safinaz’ın ölümü – Safinaz’ın son mektubu – Değişen evler, okunan kitaplar – Türkiye’deki hayat – Eski kediler ve eski zamanlar – Kısmet’in mektubu: Safinaz’ın sahipleri tarafından sahiplenilme hikayesi – Benli (Kirli) ile tanışma – Kirli’nin araştırmaları, yazdığı kitap – “Sahiplerin Sırlarını Araştırma Projesi
Gece – Otto’yla buluşma – Erkek kediler – Artur ve Nina’nın sahipleri – Artur’un gelişi – Artur ve Gece – Nina’nın mektubu – Sahiplerin fikirleri – Lenin ve Marx – Artur’la gece – Sahiplerin sırları – Gece’nin anı defteri: Otto, insanların tuhaflıkları, Artur – Nina’nın sahibi ve Gece’nin sahibi: Konuşma –Yavru kararı
Kirli – Boğaz – Anı: Öldürdüğü kuş – Akşamki toplantı – İnsanların konuşmaları – Sarman ve Kısmet – Toplantı – Kedilik, özgürlük ve tokluk, rahatlık – Ay ışığı – Nina’nın mektupları –Memlekete dönem kararı – İnsanların mutsuzlukları
III
Artur (Gece’yi ziyaretinden aylar sonra) - Kadın – Sahibinin “bırakma” fikri – Artur’un üzüntüsü, hastalığı – Yoldaş’ın mektubu – Sahibinin durumu ve psikolojisi – Kuyruğu kesik kedinin öyküsü
Artur – Sahibinin onu bırakmaması – Bilet parası – Evden çıkış – Dışarıdaki hisler
Yoldaş – Sahibinin yılbaşı hazırlıkları – Yılbaşı partisi– Oyun: Ne olmak istedim, ne oldum – Artur’un mektubu
Yoldaş – Yoldaş’ın tepkisi – Yoldaş’ın sahibinin intiharı
Gece – Dönüş kağıtları – Otto ile konuşma – Yabancılar – Otto’nun sahibine saldırı – Hanımın durumu idare etmesi – Gece’nin dönmeme kararı – Hamilelik, son mektuplar
Nina – Baharın gelişi, köpeklerin saldırısı ile ilgili anılar – Gitme / Kalma kararı – Artur ve Gece hakkında düşünceler – Sahiplerin geri dönme – dönmeme tartışması – Nina’nın dışarı çıkışı – “Sürgün kedileri” – Nina’nın dönüş kararı
Kirli – Sahibinin hamileliği – Gece’nin sahibi – Gece’nin mektubu – Köpek ve gündelikçi ile oyunlar – Bebeğin değiştirdikleri, değiştirecekleri – Bomba haberi – Bu dünyaya bir çocuk getirmek?
Bahar – Kirli’nin içindeki istek – Kısmet’in haberleri:
Ölen kediler – Kirli, hayatın anlamını sorgulama
Nina – Eve gelen konuk, Kirli’nin mektubu – Parsifal ile anılar – Kirli’nin mektubu: Dönüş? – Yemek, düşünceler, köpek saldırısı anısı
Gece – İlk kez dışarı çıkması – Otto – Hanımın bacağını kurması – Gece’nin anıları – Nina’ya mektup, evde konuşulanlar – Hanımın pişmanlığı – Dışarı çıkış – Fare yakalama
Artur ve sahibi – Para sıkıntısı, sahibinin hayatı – Ciğer ve Nina’nın mektubu – Nina’nın sahibinin Artur’un sahibine daveti – Artur’un Nina’ya aşkı ve Nina’nın tepkisi – Evde yalnız geçen gün – Teko’nun resmi
Yoldaş – Sahibinin uykusu – Değişen dünya hakkında düşünceler – Türkiye’ye dönme hayali – Oğlunun vurulduğunu öğrendiği gece – Ziyaretler, Artur’un mektubu – Araştırma yapma isteği – Kendi sahibi hakkında yorumlar, yazdıkları
II
Nina – Sonbahar – Safinaz’ın annesi – Safinaz’ın anlattıkları – İllegalite, komünizm – Safinaz’ın ölümü – Safinaz’ın son mektubu – Değişen evler, okunan kitaplar – Türkiye’deki hayat – Eski kediler ve eski zamanlar – Kısmet’in mektubu: Safinaz’ın sahipleri tarafından sahiplenilme hikayesi – Benli (Kirli) ile tanışma – Kirli’nin araştırmaları, yazdığı kitap – “Sahiplerin Sırlarını Araştırma Projesi
Gece – Otto’yla buluşma – Erkek kediler – Artur ve Nina’nın sahipleri – Artur’un gelişi – Artur ve Gece – Nina’nın mektubu – Sahiplerin fikirleri – Lenin ve Marx – Artur’la gece – Sahiplerin sırları – Gece’nin anı defteri: Otto, insanların tuhaflıkları, Artur – Nina’nın sahibi ve Gece’nin sahibi: Konuşma –Yavru kararı
Kirli – Boğaz – Anı: Öldürdüğü kuş – Akşamki toplantı – İnsanların konuşmaları – Sarman ve Kısmet – Toplantı – Kedilik, özgürlük ve tokluk, rahatlık – Ay ışığı – Nina’nın mektupları –Memlekete dönem kararı – İnsanların mutsuzlukları
III
Artur (Gece’yi ziyaretinden aylar sonra) - Kadın – Sahibinin “bırakma” fikri – Artur’un üzüntüsü, hastalığı – Yoldaş’ın mektubu – Sahibinin durumu ve psikolojisi – Kuyruğu kesik kedinin öyküsü
Artur – Sahibinin onu bırakmaması – Bilet parası – Evden çıkış – Dışarıdaki hisler
Yoldaş – Sahibinin yılbaşı hazırlıkları – Yılbaşı partisi– Oyun: Ne olmak istedim, ne oldum – Artur’un mektubu
Yoldaş – Yoldaş’ın tepkisi – Yoldaş’ın sahibinin intiharı
Gece – Dönüş kağıtları – Otto ile konuşma – Yabancılar – Otto’nun sahibine saldırı – Hanımın durumu idare etmesi – Gece’nin dönmeme kararı – Hamilelik, son mektuplar
Nina – Baharın gelişi, köpeklerin saldırısı ile ilgili anılar – Gitme / Kalma kararı – Artur ve Gece hakkında düşünceler – Sahiplerin geri dönme – dönmeme tartışması – Nina’nın dışarı çıkışı – “Sürgün kedileri” – Nina’nın dönüş kararı
Kirli – Sahibinin hamileliği – Gece’nin sahibi – Gece’nin mektubu – Köpek ve gündelikçi ile oyunlar – Bebeğin değiştirdikleri, değiştirecekleri – Bomba haberi – Bu dünyaya bir çocuk getirmek?
Bahar – Kirli’nin içindeki istek – Kısmet’in haberleri:
- Sahibinin tutuklanması
- Kedilerin ve kendisinin zehirlenmesi
- Sahiplerin sırrı: Yönetenler, yönetilenler, boyun eğmemek
Ölen kediler – Kirli, hayatın anlamını sorgulama
