Özet
Detaylı Özet
Ana Hatlar
Bu rivayetlerin asılsız olduğunu göstermeye çalışan Ziba Hanımefendi, yeğenini bir toplantıya katılmaya davet eder. İçki içilen, kadınlarla erkeklerin yakınlaştığı, tuhaf adetlerle dolu bu toplantı Nigar’ı pek etkilemez, ancak burada bulunan bir arkadaşından Nur Baba’nın kendisini önceden gördüğünü ve aşık olduğunu öğrenir.
Nigar, bu geceden sonra da toplantılara katılmaya devam eder, hatta, kocasının yokluğunda kendisine en yakın olan kişilerden birini, uzaktan akrabası Macid’i de bu toplantılara götürür. Ancak, Nigar ile bir aşk yaşadığı yönünde dedikodular da bulunan Macid, Nigar’a yakıştıramadığı Bektaşilikten fazla hoşlanmaz.
Tanışmalarından sonra çeşitli tesadüflerle Nigar’ın karşısına çıkan, Kanlıca’daki evine kayıkla yaklaşıp ona gazeller okuyan, katıldığı toplantılarda hep ona özel şekilde davranan Nur Baba, Nigar’a karşı aşkını açıkça belli eder. Başlarda bu ilgiye karşı kayıtsız kalan, hatta bunlardan rahatsız olan Nigar, sonunda Nur Baba’nın ilgisine cevap verir ve ikili arasında bir aşk başlar.
Nur Baba’ya duyduğu aşk için evliliğini, çocuklarını feda eden Nigar, onun yanında yaşamaya başlar. Ancak tıpkı halası Ziba Hanımefendi’ye olduğu gibi, Nur Baba yaşı ilerledikçe Nigar’ı da ihmal etmeye başlar. Aradan geçen beş – altı yılda, Nigar gözden düşer ve tanınamayacak bir hale gelir. Dergahın yarı deli, ihtiyar dervişi Çinari’nin verdiği haplarla, afyon ve haşhaş gibi maddelerle hayatını sürdürmeye çalışır.
Tüm bunlara karşın Nur Baba’ya sevgisini kaybetmeyen Nigar, onun Süheyla isimli başka bir kadınla evleneceğini öğrendiğinde büyük üzüntü yaşar. Ancak, bu durum bile kendisini büyük bir tesadüf sonucu bulan Macid’in, dergahtan çıkıp kendisiyle birlikte yaşama ve çocuklarına yeniden kavuşma teklifini kabul etmesine yetmez.
Dergahın başına bir önceki mürşid Afif Baba’nın eşi Celile Bacı ile evlenerek geçen Nur Baba ile Ziba Hanımefendi arasında uzun süredir devam etmekte olan bir ilişki vardır. Gece yaşanan tartışmalarının altında, Ziba Hanımefendi’nin yeğeni Nigar’ın dergaha katılmak istediği, ancak onu kıskanan halasının bunu engellediği yönündeki dedikodu yatar.
Durumun bu olmadığını kanıtlamak isteyen Ziba Hanımefendi, her şeyden çok ismini temize çıkarmak için Nigar’ı bir toplantıya davet eder. Bektaşilerin kendisine tuhaf gelen geleneklerine başta fazla ısınamayan Nigar, burada bulunan bir arkadaşından Nur Baba’nın kendisini daha önceden görmüş olduğunu öğrenir. Arkadaşına göre, Nur Baba Nigar'a büyük bir aşkla bağlıdır.
Kocası Madrid’de görevli olsa da evli bir kadın olan Nigar, Nur Baba’nın bu hislerini öğrenince tam olarak ne tepki vereceğini bilemez. Bir yandan bu durumdan rahatsız olur, fakat öte yandan Nur Baba’yı tuhaf yapısı nedeniyle bir türlü aklından çıkaramaz.
Dergaha gitmeye devam eden Nigar, buraya uzak akrabalarından Macid isimli bir genci de götürür. İşe başta bir eğlence olarak yaklaşan Macid, buradaki adetleri görünce Nigar’ın böyle bir çevreye girmiş olmasına inanamaz ve gecenin bir an evvel bitebilmesi için hızla içki içerek sarhoş olur.
Nur Baba ile Nigar arasındaki tuhaf ilişkide de gelişmeler yaşanmaya devam eder.
Nigar’a karşı hissettiği aşk ile “kendinden geçen” Nur Baba, tesadüf süsü vererek sık sık onun karşısına çıkar, Kanlıca’daki evine denizden kayıkla yaklaşıp ona gazeller okur. Bu davranışları rahatsız edici bulan Nigar, Nur Baba’nın evine gönderdiği müritlerin ısrarıyla onu görmeye devam etse de, onun aşkına tam anlamıyla cevap vermez.
İlişkide dönüm noktası, Nur Baba’nın bir kayıktan Nigar’a gazel okuduğu gecelerin birinde yaşanır. Bu tuhaf manzaraya misafirleriyle birlikte tanık olan Nigar, perdeleri açtırır ve Nur Baba bunu kendisine yapılan bir davet olarak yorumlar. Fakat eve yaklaştıkça, kendisi ile ilgili pek hoş şeylerin söylenmediğini duyar ve perişan bir halde geldiği yere geri döner. Tuhaf nöbetler geçirdiği bu gecenin sonunda, Nur Baba Anadoluhisarı’nda oturan bir takipçisini Nigar’ın evine gönderir ve onu konuşmak için yanına davet eder.
Bu konuşma sırasında söyledikleri ile Nigar’ı etkilemeyi başlayan Nur Baba, sonunda amacına ulaşır ve Nigar ile arasında bir ilişki başlar. Ancak, kış aylarında dergahın kapanması ve yeni aşıkların uzak semtlerde oturmaya başlaması, ilişkilerinde bir sekteye yol açar. Bu günlerde, Macid’den Nur Baba’nın Beyoğlu’na gelmekte olduğu haberini alan Nigar, onunla karşılaşabilmek için sık sık buraya gitmeye başlar ve sonunda onu görür.
Bu karşılaşma sonunda tekrar bir araya gelen ve coşkulu bir buluşma yaşayan Nur Baba ve Nigar, çok uzun süre birlikte kalır. Ancak yıllar geçtikçe, Nigar da tıpkı halası Ziba Hanımefendi gibi gözden düşmeye başlar. Dergaha gelmeyi bırakan, farklı işlerle uğraşan halasının aksine, Nur Baba’nın yanında yaşamayı sürdüren Nigar; konuşmayan, kendine bakmayan, yalnızca Nur Baba’ya olan sevgisiyle var olan birisi haline gelir.
Romanın sonlarına doğru yalnızca dergahın yaşlı ve yarı deli dervişi Çinari ile konuşan, onun hazırladığı haplarla ayakta durabilen, haşhaş ve afyon kullanan Nigar, Nur Baba’nın Süheyla adlı bir kadınla nişanlanacağını öğrenir ve büyük üzüntü yaşar.
Ancak bu üzüntü bile, onu dergahtan ve Nur Baba’dan koparmaya yetmez. Büyük bir tesadüf sonucu Nigar’a ulaşmayı başaran Macid, ona kendi evine taşınmasını, çocukları ile yeniden bir araya gelmesini teklif eder. Roman, Nigar’ın bu teklifi reddedeceği imasıyla sona erer.
I – Bir Bektaşi Tekkesinde Mumlar Nasıl Söndürülür?
Dem – Bektaşi Dergahı – Dergahdaki durum – Ziba Hanımefendi’ye karşı yorumlar - Ziba Hanımefendi’nin çıkışı, bayılması
II – Bir Bektaşi Şeyhi Nasıl Yetişir
Nur Baba ile Ziba Hanımefendi’nin kavgaları – Nur Baba’nın gençliği – Anadolu’dan gelişi – Gençliğindeki davranışları – Celile Bacı ile evlenmesi – Dergaha karşı yeni ilgi - Ziba Hanımefendi – Babası Safa, Hayatı – Dergaha katılması – Nur Baba ve Ziba Hanımefendi
III – Bir Zahir Nasıl İrşad Edilir? (1)
Ziba Hanımefendi’nin Nigar’a soruları – Nasib Hanım’ın ziyareti sırasında söylenenler - Ziba Hanımefendi’nin uykusu ve evden ayrılması – Nigar’ın düşünceleri
IV – Bir Zahir Nasıl İrşad Edilir? (2)
Ziba Hanımefendi’nin Nigar’a daveti – Nigar’ın Bektaşilik hakkında düşündükleri – Bektaşilerle ilk yemek – Dem merasimi – Nigar’ın tereddütleri - Ziba Hanımefendi’nin kendini temize çıkartması – Nasib ile konuşma – Nur Baba’nın Nigar’a aşkı – Macid?
V – Hacı Bektaş Çırağı Etrafında İki Beyaz Pervane
Macid ve Nigar’ın konuşması: Bektaşilik – Macid’in anlatılanlara karşı ilgisi – Bir toplantıya katılma isteği, Nigar’ın bunun imkansız olduğunu düşünmesi
VI – Nur Baba Dergahında Misli Görülmemiş Bir Cem Ayini (1)
Derviş Çinari – Aradan geçen sürede yaşananlar – Nur Baba’nın Nigar’ın gelişine sevinmesi - Macid
VII – Nur Baba Dergahında Misli Görülmemiş Bir Cem Ayini (2)
(Farklı Anlatıcı, birinci şahıs, Macid’in “hatıra defterinden”) Nigar ve Bektaşilik – Toplantıdakiler hakkında düşüncelerim – Abdest ve Bektaşilere katılmam – Yemek ve içki – İçki içilirken yaptığım gözlemler – Şaşkınlığım ve iğrenmem - Ziba Hanımefendi ve Nasib’in kavgası – Sarhoşluğum – Nur Baba ve Nigar
VIII – İrşadın İkinci Devresi
Nigar ve Nur Baba’nın karşılaşması – Sık sık tekrarlanan karşılaşmalar – Nigar’ın tepkisi, Nasib’e şikayetleri – Dergaha gidiş, içki, iki günlük hastalık – Nur Baba’nın mektubu – Nigar’ın sert cevabı – Nur Baba’nın denizde okuduğu gazel – Ertesi gün, Nur Baba’nın “ilk evladı” – Nur Baba’nın gece yaşadıkları – Nur Baba ve Nigar’ın konuşması, Nigar’ın ağlaması
IX – Kamilen Muhabbete Mevkuf
Nigar ve Nur Baba’nın aşkı – Mutlu yaz ayları – Kış; Nur Baba -> Üsküdar, Nigar -> Nişantaşı – Mutsuzluk – Dergahın kışın kapalı olması? – Nur Baba’nın gerekçeleri – Macid: Beyoğlu’nda Nur Baba ile karşılaşma – Nigar’ın Beyoğlu’na gitmeye başlaması – Karşılaşma – Alhotoz Afife Hanım’ın evinde buluşma kararı – Buluşma, Nur Baba’nın Coşkusu
Zeyl (Ek)
1 – Sesi Çıkmayan Kadın
Beş – altı sene sonra – Nigar’ın değişimi, çöküşü – “Gözden düşmesi” – Çinari’nin hapları – Ölenler – Nigar’ın Bektaşiliğe yaklaşımı: Eyvallah, ve sevmek
2 – Alem Yine Ol Alem
Nevroz hazırlıkları – Nur Baba’nın yeni aşkı: Süheyla – Süheyla ile Nur Baba’nın evlilik kararı – Nigar’ın şaşkınlığı, üzüntüsü –Nigar’ın “nöbeti, sayıklamaları”, Nur Baba ile birlikte odaya çıkması
3 – Canı Canan Dilemiş
Nigar’ın hayatı: Odasından çıkmaması, yalnızca Çinari ile konuşması – Macid’in mektubu – Macid’in evini ziyaret- Macid’in kendisiyle kalma önerisi – Nigar’ın bu öneri karşısındaki korkusu
Dem – Bektaşi Dergahı – Dergahdaki durum – Ziba Hanımefendi’ye karşı yorumlar - Ziba Hanımefendi’nin çıkışı, bayılması
II – Bir Bektaşi Şeyhi Nasıl Yetişir
Nur Baba ile Ziba Hanımefendi’nin kavgaları – Nur Baba’nın gençliği – Anadolu’dan gelişi – Gençliğindeki davranışları – Celile Bacı ile evlenmesi – Dergaha karşı yeni ilgi - Ziba Hanımefendi – Babası Safa, Hayatı – Dergaha katılması – Nur Baba ve Ziba Hanımefendi
III – Bir Zahir Nasıl İrşad Edilir? (1)
Ziba Hanımefendi’nin Nigar’a soruları – Nasib Hanım’ın ziyareti sırasında söylenenler - Ziba Hanımefendi’nin uykusu ve evden ayrılması – Nigar’ın düşünceleri
IV – Bir Zahir Nasıl İrşad Edilir? (2)
Ziba Hanımefendi’nin Nigar’a daveti – Nigar’ın Bektaşilik hakkında düşündükleri – Bektaşilerle ilk yemek – Dem merasimi – Nigar’ın tereddütleri - Ziba Hanımefendi’nin kendini temize çıkartması – Nasib ile konuşma – Nur Baba’nın Nigar’a aşkı – Macid?
V – Hacı Bektaş Çırağı Etrafında İki Beyaz Pervane
Macid ve Nigar’ın konuşması: Bektaşilik – Macid’in anlatılanlara karşı ilgisi – Bir toplantıya katılma isteği, Nigar’ın bunun imkansız olduğunu düşünmesi
VI – Nur Baba Dergahında Misli Görülmemiş Bir Cem Ayini (1)
Derviş Çinari – Aradan geçen sürede yaşananlar – Nur Baba’nın Nigar’ın gelişine sevinmesi - Macid
VII – Nur Baba Dergahında Misli Görülmemiş Bir Cem Ayini (2)
(Farklı Anlatıcı, birinci şahıs, Macid’in “hatıra defterinden”) Nigar ve Bektaşilik – Toplantıdakiler hakkında düşüncelerim – Abdest ve Bektaşilere katılmam – Yemek ve içki – İçki içilirken yaptığım gözlemler – Şaşkınlığım ve iğrenmem - Ziba Hanımefendi ve Nasib’in kavgası – Sarhoşluğum – Nur Baba ve Nigar
VIII – İrşadın İkinci Devresi
Nigar ve Nur Baba’nın karşılaşması – Sık sık tekrarlanan karşılaşmalar – Nigar’ın tepkisi, Nasib’e şikayetleri – Dergaha gidiş, içki, iki günlük hastalık – Nur Baba’nın mektubu – Nigar’ın sert cevabı – Nur Baba’nın denizde okuduğu gazel – Ertesi gün, Nur Baba’nın “ilk evladı” – Nur Baba’nın gece yaşadıkları – Nur Baba ve Nigar’ın konuşması, Nigar’ın ağlaması
IX – Kamilen Muhabbete Mevkuf
Nigar ve Nur Baba’nın aşkı – Mutlu yaz ayları – Kış; Nur Baba -> Üsküdar, Nigar -> Nişantaşı – Mutsuzluk – Dergahın kışın kapalı olması? – Nur Baba’nın gerekçeleri – Macid: Beyoğlu’nda Nur Baba ile karşılaşma – Nigar’ın Beyoğlu’na gitmeye başlaması – Karşılaşma – Alhotoz Afife Hanım’ın evinde buluşma kararı – Buluşma, Nur Baba’nın Coşkusu
Zeyl (Ek)
1 – Sesi Çıkmayan Kadın
Beş – altı sene sonra – Nigar’ın değişimi, çöküşü – “Gözden düşmesi” – Çinari’nin hapları – Ölenler – Nigar’ın Bektaşiliğe yaklaşımı: Eyvallah, ve sevmek
2 – Alem Yine Ol Alem
Nevroz hazırlıkları – Nur Baba’nın yeni aşkı: Süheyla – Süheyla ile Nur Baba’nın evlilik kararı – Nigar’ın şaşkınlığı, üzüntüsü –Nigar’ın “nöbeti, sayıklamaları”, Nur Baba ile birlikte odaya çıkması
3 – Canı Canan Dilemiş
Nigar’ın hayatı: Odasından çıkmaması, yalnızca Çinari ile konuşması – Macid’in mektubu – Macid’in evini ziyaret- Macid’in kendisiyle kalma önerisi – Nigar’ın bu öneri karşısındaki korkusu
