Özet
Ana Hatlar
Yaşar Kemal, romanda olayların sırasını karışık olarak sunduğu gibi, olaylardan çok Hasan’ın iç dünyasına, yaşadıklarına, hayal ettiklerine yoğunlaşır. Bu nedenle, romanı gerçek anlamda özetlemek mümkün değildir.
Normal şartlarda, bu tarz romanlarda özeti olayların sırasına göre değil, yazarın bu olayları sunduğu sıraya göre yazmaya çalışıyoruz. Bu romanda ise, eserin olay örgüsünü daha iyi aktarabilmek için, romandaki konuyu biraz daha serbest bir şekilde ele almaya çalıştık.
Roman, Anavarza Kayalıkları civarında Hasan ile açılır. Altı – yedi yaşındayken babası öldürülen Hasan, uzun süredir yaşadığı köyden kaçmak istemektedir.
Hasan’ın babası Halil’in öldürülme hikayesi, romanda yavaş yavaş, aralıklı olarak açıklanır. Hasan’ın annesi Esme, çok güzel bir kadın olduğu için, Halil ona aşık olmuş, onu kaçırarak zorla evlenmiştir. Ancak Esme istemeden birlikte olduğu Halil’i değil, Abbas’ı sevmektedir.
Bir gün, Halil, Esme ve Hasan yemek yerken Abbas Halil’i vurarak öldürür. Daha sonra Abbas da öldürülür, ancak başta Halil’in yaşlı annesi olmak üzere, herkes bu işin asıl sorumlusunun Esme olduğunu düşünür.
Romanın temel mekanlarından Anavarza Kayalıkları
Esme ölmediği sürece, Halil’in “kanının yerde kalacağını” düşünen insanlar, Esme’nin öldürülmesi gerektiğini savunurlar. Hatta köyde bunun gerekliliğini anlatmak için “doğaüstü” olaylar bile anlatılmaya başlanır. Kanı yerde kaldığı için zebanilerden işkence gören Halil’in hortladığı, Esme’nin öldürülmesini istediği, hortlağı bizzat gördüğünü iddia eden birkaç kişi tarafından anlatılır.
Ancak, Hasan’ın büyükannesinin isteğine rağmen, Esme bir türlü öldürülemez. Ne Halil’in kardeşleri, ne başka köylerden getirilmeye çalışılanlar Esme’yi öldürmeye vakıf olabilirler. Bu durum, bazen Esme’nin son derece detaylı bir şekilde açıklanan güzelliğiyle, bazen de Hasan’ın amcalarının dayılarından korkması ile açıklanır.
Esme yaşamaya devam ettikçe, onu öldürme sorumluluğunun da yavaş yavaş Hasan’ın üstüne binmeye başladığı hissedilir. Annesi kendisi olmadan köyden ayrılmayı reddettiği, amcaları da hiçbir koşulda birlikte gitmelerine izin vermedikleri için, Hasan ve Esme bu tuhaf durumda uzun süre yaşarlar.
Öyle ki, romanın büyük bölümü annesini öldürmesi yönündeki beklentinin Hasan üzerinde yarattığı psikolojik buhranlar üzerinden ilerler. Henüz bir çocuk olan Hasan, bu söylentilerden öyle etkilenir ki, bir hortlak olarak geri gelen babasını kendisi de gördüğünü düşünür, kendisini böceklerin, kuşların, yılanların kovaladığını hisseder. Bir türlü annesini öldüremeyen Hasan, sonunda bir gün Esme tandıra doğru eğilmişken elindeki tabancayla onu vurur ve köyden ayrılır.
Birkaç gün sonra kokusunu takip eden köpeği sayesinde bulunan Hasan tutuklanır ve hapse atılır. Hapiste romanın anlatıcısı ile tanışan Hasan, cezası bittikten sonra Çukurova’da evlenir, tarım işleriyle uğraşarak zengin olur.
Anavarza Kayalıkları – Hasan – Hasan’ın anası, tüfeği – Köyden kaçma isteği –Kuşlar, böcekler – Salih – Anasına düşmanlık
(Daha öncesi) Babasının öldürülmesi – anasının dövülmesi – Abbas – Hasan ile hapishanede tanışmam – Hasan’ın yakalanması – Hasan’ın sessizliği – Lütfi – Lütfi’nin Hasan’a küfürleri – Hasan’ın bıçağı, kovalamaca – Lütfi’nin korkusu – Lütfi sayesinde Hasan ile arkadaşlığımız – Hasan’ın konuşkanlığı, “susma ustalığı” – Hapisten çıkış, köyde misafirlik
(Daha öncesi) Ailenin Esme’ye tepkisi – Büyükannenin Esme hakkında söyledikleri – Hasan’ın annesine karşı soğukluğu – Tüfek (öç almak için) – Hasan’ın mutluluğu, tüfeği kullanma hevesi
(Daha da öncesi) Esme ve Abbas – Halil’in Esme’yi kaçırması – Zorla evlilik – Abbas, Halil = ölümleri – Abbas’ın cesedi – Büyükana’nın intikam isteği – Mustafa Amca’nın Esme’yi kurtarma çabası – Esme’nin oğlu olmadan gitmeyi reddetmesi – Evin basılması, Esme’nin son anda kurtulması – Kaçma çabası – Mustafa tarafından durdurulma – İkinci kaçış çabası – Tekrar yakalanma – Köye dönüş – “Kanı yerde kalmış bir baba” – Hortlak – Kerim’in söyledikleri – Dursun – Hasan’ın köyden ayrılması, ziyaret ettikleri (Lokantacı Kürt Sülo, Murtaza) Hasan – Anasının ölmesinin gerekliliği
Köye dönüş – Ali Amca tarafından yolunun kesilmesi, yara – İyileşmesi – “Anasını öldürebilecek adam” – Alışkanlık – Ölen kırlangıçlar ve kartallar – Yangın
Ali Emmi’nin söyledikleri – Esme’nin öldürülememesi –Hasan’a suçlamalar – Hasan’ın “gördükleri”: Hortlak olarak babası – “Kırmızı yılanlar = kanı yerde kalanlar” – Kıskandırma çabası – Köydeki sessizlik – Hasan’ın annesini öldürmesi – Yakalanması – Hapisten sonra, Çukurova’da zenginlik
(Daha öncesi) Babasının öldürülmesi – anasının dövülmesi – Abbas – Hasan ile hapishanede tanışmam – Hasan’ın yakalanması – Hasan’ın sessizliği – Lütfi – Lütfi’nin Hasan’a küfürleri – Hasan’ın bıçağı, kovalamaca – Lütfi’nin korkusu – Lütfi sayesinde Hasan ile arkadaşlığımız – Hasan’ın konuşkanlığı, “susma ustalığı” – Hapisten çıkış, köyde misafirlik
(Daha öncesi) Ailenin Esme’ye tepkisi – Büyükannenin Esme hakkında söyledikleri – Hasan’ın annesine karşı soğukluğu – Tüfek (öç almak için) – Hasan’ın mutluluğu, tüfeği kullanma hevesi
(Daha da öncesi) Esme ve Abbas – Halil’in Esme’yi kaçırması – Zorla evlilik – Abbas, Halil = ölümleri – Abbas’ın cesedi – Büyükana’nın intikam isteği – Mustafa Amca’nın Esme’yi kurtarma çabası – Esme’nin oğlu olmadan gitmeyi reddetmesi – Evin basılması, Esme’nin son anda kurtulması – Kaçma çabası – Mustafa tarafından durdurulma – İkinci kaçış çabası – Tekrar yakalanma – Köye dönüş – “Kanı yerde kalmış bir baba” – Hortlak – Kerim’in söyledikleri – Dursun – Hasan’ın köyden ayrılması, ziyaret ettikleri (Lokantacı Kürt Sülo, Murtaza) Hasan – Anasının ölmesinin gerekliliği
Köye dönüş – Ali Amca tarafından yolunun kesilmesi, yara – İyileşmesi – “Anasını öldürebilecek adam” – Alışkanlık – Ölen kırlangıçlar ve kartallar – Yangın
Ali Emmi’nin söyledikleri – Esme’nin öldürülememesi –Hasan’a suçlamalar – Hasan’ın “gördükleri”: Hortlak olarak babası – “Kırmızı yılanlar = kanı yerde kalanlar” – Kıskandırma çabası – Köydeki sessizlik – Hasan’ın annesini öldürmesi – Yakalanması – Hapisten sonra, Çukurova’da zenginlik
