10 Soruda: Yusuf Atılgan'ın Romancılığı

1 - Neden 10 Soruda Yusuf Atılgan’ın “romancılığı?” Neden “10 Soruda Yusuf Atılgan” değil?
 
Yusuf Atılgan’ın yazdığı romanlar dışında kaleme aldığı hikayeler de bulunuyor. Yazar daha çok romanlarıyla tanınsa da, Yusuf Atılgan’dan bahsederken onun bu boyutunun da bilincinde olmak önemli bir nokta.
 
Biz bu yazıda yazarın yalnızca romanları ile ilgili on soruya cevap vereceğiz – bu nedenle birazdan okuyacağınız on soru “Yusuf Atılgan” ile ilgili değil, “Yusuf Atılgan’ın romancılığı” ile ilgili olacak.
 
2 - Yusuf Atılgan’ın kaç romanı var?
 
Yusuf Atılgan’ın, Aylak Adam (1959) ve Anayurt Oteli (1973) isminde iki romanı bulunuyor.
 
Aynı zamanda, yazarın hayatını kaybettiği sırada üzerinde çalıştığı ve 2000 yılında yayımlanan Canistan isimli tamamlanmamış bir başka romanı daha var.
 
3 - Yusuf Atılgan’ın romanlarının Türk Edebiyatı’ndaki önemi nedir? Kısaca bahsedebilir misiniz?
 
Yusuf Atılgan’ın eserleri, genellikle modern edebiyat teknikleri kullanarak, merkeze yerleştirilen karakterlerin iç dünyasını ele alan romanlar oluyor. Bu nedenle Yusuf Atılgan, hem ele aldığı konular, hem yarattığı karakterler, hem de kullandığı edebi yöntemler açısından modern Türk Edebiyatı’nın en önemli yazarlarından biri olarak görülüyor.  
Bunun güzel bir örneği, yazarın modern edebiyat eserlerinde sık sık karşımıza çıkan bir teknik olan bilinç akışı ile neredeyse özdeşleşmiş olması.
 
4 - Bilinç Akışı nedir?
 
Bilinç akışı, özellikle modern edebiyat eserlerinde sık sık kullanılan, bir karakterin düşünce akışını, fikirlerini doğal bir şekilde, dış unsurlardan etkilenerek, zaman zaman konudan konuya sıçrayarak okuyucuya sunmaya dayanan bir teknik.
 
Yusuf Atılgan, her iki romanında da bu tekniği kullandığı için onu okumadan önce bilinç akışını yakından tanımak faydalı olabilir. Aynı zamanda, yazarın Türk Edebiyatı’nda bu teknikle en çok özdeşleşmiş kişi olması da önemli bir detay.
 
Bilinç Akışı ile ilgili daha detaylı bilgiler için, buraya göz atabilirsiniz:
 
Bilinç Akışı
 
5 - Yusuf Atılgan’ın romanları herkes tarafından okunması gereken eserler mi? Bunların hitap etmeyeceği okurlar var mı? Bu konuda kısaca bilgi verebilir misiniz?
 
Bu elbette kişiden kişiye çok değişebilecek bir soru.
 
Ancak Yusuf Atılgan’ın romanları, hem Türk Edebiyatı açısından son derece önemli, hem de görece “kısa” romanlar.
 
Bu nedenle, romanların olaylardan çok karakterlerin iç dünyalarına, psikolojilerine dayanması bazı okurları tedirgin edebilecek olsa da, 159 sayfalık Aylak Adam ile, 108 sayfalık Anayurt Oteli’nin Türk Edebiyatı’nı yakından tanımak isteyen herkes tarafından okunması gereken eserler olduğu söylenebilir.
 
6 - Bu durumda Yusuf Atılgan yalnızca iki roman yazmış ve bunlar da görece kısa eserler. Peki Atılgan Türk Edebiyatı içinde neden bu kadar önemli bir figür?
 
Bu durum, niteliğin nicelikten daha önemli olmasının örneklerinden biri olarak gösterilebilir.
 
Evet, Yusuf Atılgan’ın fazla uzun olmayan iki romanı bulunuyor, ancak bu romanların içeriği, karakterleri ve kullandıkları edebi üslup, onun Türk Edebiyatı’nın önemli ve yenilikçi yazarlarından biri olarak değerlendirilmesini sağlıyor. 
 
Bu da Yusuf Atılgan’ı hem kendi eserleri belli bir nitelikte olan, hem de kendisinden sonra gelen pek çok yazarı etkileyen bir yazar haline getiriyor. Eserlerinin yıllar sonra hala okunmaya devam etmesinin, yazarın Türk Edebiyatı’ndaki önemli figürlerden biri olmasının temel sebebi de bu.  
7 - Aylak Adam nasıl bir roman? Kısaca bilgi verebilir misiniz?
 
Aylak Adam, maddi durumu yerinde olduğu için çalışmak zorunda olmayan, ancak eğitimli, kültürlü, bilgili bir adam olan C.’nin hayatında bir seneyi konu alıyor. C., roman boyunca çeşitli işlerle uğraşıyor, fakat aradığı gerçekten anlamlı hayata bir türlü ulaşamıyor.
 
İstanbul’da geçen romanın merkezinde, C.’nin hayata bakışı, yaşadığı olaylarla ilgili yorumları ve arayışları yer alıyor.
 
8 - Anayurt Oteli nasıl bir roman? Kısaca bilgi verebilir misiniz?
 
Anayurt Oteli’nin merkezinde, romana adını veren otelin katipliğini yapan Zebercet bulunuyor. Hayatını toplumun dışında geçiren ve günlük yaşantısını yarattığı rutinler üzerinden sürdüren Zebercet, otele gelen bir kadına aşık olduktan sonra bu rutinleri yavaş yavaş bozmaya başlıyor.
 
Ancak kadının geri geleceği düşüncesiyle hayatında ilk kez hissettiği mutluluk ihtimali, aradan geçen günlerle iyice büyük bir bunalıma dönüşüyor. Manisa’da geçen bu roman, Aylak Adam’a göre daha ufak bir şehirde yer alan ve ilk eserden bile daha karamsar bir sona ulaşan bir eser.
 
9 – Bu iki romanı karşılaştırmak mümkün mü? Benzer ve farklı yanları neler?
 
Aylak Adam ve Anayurt Oteli’nin hem birbirine benzeyen, hem de birbirinden ayrılan çeşitli noktaları bulunuyor. Her iki roman da, büyük ölçüde yalnız ve kendi çevrelerine yabancılaşmış karakterleri konu alıyor ve bu karakterleri okuyucuya bilinç akışı tekniği ile sunuyor. Aynı zamanda, her iki romanda da, büyük ölçüde “imkansız” bir mutluluk hayali kovalanıyor.
 
Ancak, romanların birbirlerinden ayrıldığı noktalar da elbette var. Entelektüel bir karakter olan C.’nin “tercih edilen” yalnızlığı ile, Zebercet’in “mahkum bırakıldığı” yalnızlık, ikisinin çok daha farklı karakterler olarak karşımıza çıkması anlamına geliyor. Aynı şekilde, İstanbul gibi bir büyükşehirde geçen hikaye ile, Manisa gibi daha ufak bir kasabayı mekan olarak kullanan bir hikaye elbette pek çok noktada birbirlerinden ayrılıyor.
 
10 – Yusuf Atılgan’ın bu romanlarını okuduktan sonra ne okunabilir? Yusuf Atılgan ile ortak noktaları olan, ondan esinlenen yazarlar var mı?
 
Yusuf Atılgan’ın iki romanını okuduktan sonra, yarım kalmış bir eser olan Canistan’a göz atabilirsiniz. Canistan, yazar tarafından tamamlanmadan ve gözden geçirilmeden yayımlanmış olsa da, Anayurt Oteli ve Aylak Adam’dan tamamen farklı bir mekanı, köy hayatını fazlasıyla gerçekçi bir yaklaşımla ele alan bir eser olarak dikkat çekiyor. Bitmiş bir roman okuma deneyimi sunmasa da, Yusuf Atılgan’ın yazarlığının farklı bir boyutunu görmek için bu eser ideal olabilir.  
Aynı şekilde, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Orhan Pamuk gibi isimler, eserlerinde Yusuf Atılgan ile benzer temaları işleyen önemli yazarlar olarak gösterilebilir.