Karakterizasyon
Sitemizdeki kitap incelemelerini okurken, “karakter” kelimesiyle birlikte zaman zaman “karakterizasyon” kavramını da kullandığımızı görmüş olabilirsiniz. Peki, bu kavram tam olarak ne anlama geliyor? Neden “karakter” gibi daha basit bir seçenek varken, “karakterizasyon” kavramını kullanıp işleri karıştırıyoruz?
Bunun cevabı basit: “karakterizasyon” kavramı, “karakter”den tamamen farklı bir şey ifade ediyor.
Karakter, bildiğiniz gibi, kurgusal bir eserde karşımıza çıkan tüm kişileri tanımlamak için kullandığımız bir kelime.
“Karakterizasyon” kavramına ise, bir karakterin yazar tarafından nasıl kurgulandığını, nasıl ele alındığını, okuyucuya nasıl sunulduğunu, eser içinde nasıl hayata getirildiğini açıklayabilmek için ihtiyaç duyuyoruz.
Bir yazarın, yarattığı bir karakteri ele almak için kullanabileceği çeşitli yöntemler bulunuyor. Karakterin nasıl birisi olduğunu doğrudan okuyucuya aktarmak (“Ahmet, genellikle sakin, ama öfkelendiğinde gözü hiçbir şey görmeyen bir adamdı.”) veya düşünceleri ve davranışlarını göstererek okuyucunun kendi sonuçlarına ulaşmasını sağlamak, karakterizasyon amacıyla kullanılabilecek teknikler arasında yer alıyor.
Günümüzde “karakter” kelimesinin, gerçek ya da kurgusal bir insanın kişilik özelliklerini tanımlamak için kullanılması gibi bir durum var (“Ahmet’in karakteri gerçekten çok sağlam.”).
Burada değişenin “Kamil Bey’in karakteri”, yani kişiliği değil, yazar Kemal Tahir’in Kamil Bey’i ele alış biçimi olduğunu anlamak çok önemli. Karakterizasyon kavramı da, edebiyat eserleri içinde, tam olarak bu durumu, yani bir yazarın yarattığı veya yazdığı bir karakteri ele alış biçimini ifade ediyor.
Edebiyat dışından gelse de, karakterizasyonu anlamak için ideal bir örnek aşağıda göreceğiniz videolarda yer alıyor.
Her iki videoda da aynı karakteri, Batman’i görüyorsunuz. Ancak Adam West’in 1960’lı yılların televizyon serisinde canlandırdığı Batman ile, Christian Bale’in 2000’li yıllardaki Batman filmlerinde canlandırdığı Batman arasında ciddi farklar var.
Karakter, yani Batman, aynı olsa da, karakterizasyon, yani bu karakterin ele alınma, yorumlanama şekli, birbirinden tamamen farklı şekilde ilerliyor.
Elbette, bu durumu sadece edebiyat dışı alanlarla sınırlamaya gerek de yok. Sherlock Holmes gibi, yukarıda örnek olarak kullandığımız Kamil Bey gibi, birden fazla roman veya hikayede karşımıza çıkan karakterlerin de, farklı karakterizasyonlarından bahsetmemiz mümkün.