Tefrika kavramının, romanın tarihi ve içeriği açısından ne kadar önemli bir kavram olduğunu bu yazıda kısaca açıklamıştık. Buradaki bilgiler faydalı olsa da, dünya edebiyatının klasikleri arasında sayılabilecek pek çok eserin bu yöntemle okuyucularla buluşturulduğunu görmek, tefrika edilerek yayınlanan romanların ne kadar önemli olduğunu daha iyi şekilde anlamanızı sağlayabilir. İşte tefrika edilerek yayımlanan, son derece önemli on eser! 

Not: Özellikle Avrupa ve Amerika'da, önce kitap olarak basılan eserleri, birkaç bölüme ayırıp tefrika ederek yayımlamak da sık sık kullanılan bir yayın mantığı. Biz, bu yazıda ilk olarak tefrika edilen, daha sonra kitap olarak basılan eserleri konu alıyoruz. 

 

1 - Monte Kristo Kontu - Alexandre Dumas

Türk Edebiyatı'nda tefrika konusunda öne çıkan en önemli yazarın Ahmet Mithat Efendi olduğunu, bu listemizde ifade etmiştik. Fransız Edebiyatı'nda benzer bir konuma Alexandre Dumas'yı koymak pek yanlış olmayacaktır. 

Yazarın en meşhur eserlerinden biri olan Monte Kristo Kontu, bunun iyi örneklerinden bir tanesi. 1844 yılında tamamlanan, 1844 ve 1846 yılları arasında, Journal de Debats isimli yayında tefrika edilen roman, günümüzde edebiyatın önemli klasiklerinden biri olarak görülüyor. 

2 - Üç Silahşörler - Alexandre Dumas

Aynı yazardan üst üste iki örnek veriyoruz, ama inanın, bunun iyi bir sebebi var. 1844-46 yılları arasında Monte Kristo Kontu'nu tefrika eden Alexandre Dumas'nın, belki de en meşhur eseri olan Üç Silahşörleri ne zaman yayımladığını biliyor musunuz? 
Cevap: Yine 1844 yılında! 

Kendisinin bu iki eserini yazarken Auguste Maquet isimli başka bir yazarla ortak çalıştığı biliniyor, ama yine de, birkaç ay içinde dünya edebiyatında klasik hale gelecek iki eseri tamamlamak? Bu epey etkileyici bir başarı. 

3 - Madame Bovary - Gustave Flaubert

Yine Fransız Edebiyatı'nın klasiklerinden biri olarak sayabileceğimiz, önemli bir eser, Gustave Flaubert'in Madame Bovary romanı. Edebi etkileri günümüzde yazılan romanlarda bile karşımıza çıkan Madame Bovary, 1856 yılında, Revue de Paris isimli bir gazetede tefrika ediliyor. 

4 - Büyük Umutlar - Charles Dickens

Tefrika romanlar konusunda ismi "olmazsa olmaz"lar arasında yer alan meşhur bir başka yazar da Charles Dickens. Dickens, pek çok eseri gibi, Büyük Umutlar romanını da parçalar halinde yayımlıyor. Üstelik, 1860-61 yıllarında Büyük Umutlar'ı yayımlayan All the Year Round gazetesinin sahibi de kendisi. 
 

5 - Savaş ve Barış - Lev Tolstoy

Biraz da Rus Edebiyatı'na bakalım. Yazılmış en uzun romanlardan biri de olan Savaş ve Barış, 1865-67 yılları arasında tefrika edilerek yayımlanıyor. Tefrika yazımızda ifade ettiğimiz "yayın mantığının bir eserin içeriğine de etki etmesi" durumu, Savaş ve Barış açısından önemli bir nokta. Zira Tolstoy, tefrika edilen eserde pek çok noktadan memnun olmadığı için, 1869'da yayınlanan "kitap" versiyonunda pek çok değişiklik yapıyor. 
 

6 - Suç ve Ceza - Dostoyevski

Rus Edebiyatı'nın bir başka dev yazarı ve başyapıtıyla devam ediyoruz. Tıpkı Savaş ve Barış gibi, Dostoyevski'nin Suç ve Ceza romanı da tefrika edilerek yayımlanıyor. Üstelik, 1866 yılında yayımlanan eser, Savaş ve Barış ile aynı dönemde, hatta aynı gazetede, Ruskii Vestnik'de (Rus Habercisi) çıkıyor. 

7 - Anna Karenina - Lev Tolstoy

Bir başka Tolstoy eseri ve Ruskii Vestnik'in Rus Edebiyatı içindeki önemini kanıtlayan bir başka örnek. 1873-77 yılları arasında gazetede tefrika edilen Anna Karenina da, ilk olarak okuyucularla bu şekilde buluşan bir eser. 
 

8 - Dünyaların Savaşı  - H. G. Wells

Dünya edebiyatının en meşhur klasiklerinden, yine "klasik" olarak kabul edilebilecek, ama biraz daha popüler bir esere geçiyoruz. H.G. Wells'in Dünyaların Savaşı romanı, 1897'de Pearsons Magazine'de yayınlanıyor. 

Bu romanı bu listeye dahil etmemizin en önemli sebeplerinden bir tanesi de, 20. yüzyılın ilk yarısında, popüler kültürün pek çok önemli isminin, örneğin Isaac Asimov, Ray Bradbury ve Arthur C. Clarke'ın, eserlerini tefrika yoluyla okuyuculara sunmasından kaynaklanıyor. Bu durumun erken örneklerinden birisi, 19. yüzyılın sonlarında yayınlanan Dünyaların Savaşı.

9 - Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi - James Joyce

Yukarıda saydığımız eserlerin pek çoğu "klasik"; gerçek anlamda "klasik" eserler. Ama bu demek değil ki modern edebiyatın başyapıtları arasında tefrika edilen romanlar yok. James Joyce'un en meşhur romanlarından bir tanesi, "Sanatçının Bir Genç Adam Olarak Portresi", 1914-15 yılları arasında The Egoist isimli edebiyat dergisinde yayımlanıyor. Yaygın olarak Joyce'un başyapıtı kabul edilen Ulysses'in de belli bölümleri, yine bu yayında tefrika ediliyor. 
 

10 - The Plant - Stephen King

Gelelim en ilginç örneğimize... Yukarıdaki tarih ve isimlere bakıldığında, tefrika yoluyla roman yayımlamanın çok eski dönemlere ait, nostaljik bir hatıra olduğu düşünülebilir. Ancak, internet, blog ve e-kitap gibi mecraların herkese ulaşması, bölümler halinde, seri roman yayımlamayı çok kolay hale getiriyor. Bir anlamda "dijital tefrika" olarak tanımlayabileceğimiz yayın yöntemini kullanan pek çok amatör ve profesyonel yazar, eserlerini internet üzerinden paylaşabiliyor. 

Tamamlanmış bir eseri, tek seferde yayımlamaktansa, edebi bir deneyim olarak parçalara bölünmüş bir yayın formatını denemek, zaman zaman ünlü yazarların da atıldığı bir macera. Stephen King'in 1980'lerde "tanıdıkları arasında" başlattığı The Plant isimli hikayenin, 2000 yılında internet üzerinden bölüm bölüm yayımlanması, güncel bir tefrika örneği. 

Bu "deneysel" çalışma tamamlanamasa da, tefrika romanların bir ölçüde geri döndükleri su götürmez bir gerçek. Bu kavramın İngilizcesi olan "Serial Novel" ile bir Google araması yaptığınızda, karşınıza çıkan sonuçların büyük bölümünün kavramı günümüzde canlandırmakla ilgili olduğunu görebilirsiniz. 

Elbette, bu listede sunduklarımız tefrika edilerek yayımlanmış romanların çok küçük bir bölümü. Listemizdeki eser ve yazarların, bu kavramın geçmişte ne kadar ön planda olduğunu görmenize yardımcı olacağını umuyoruz!

Türk Edebiyatı'ndaki tefrika romanların bir listesi için, bu listemize göz atmayı unutmayın!