Bilinç Akışı'nı Anlamanıza Yardımıcı Olabilecek 5 Türk Romanı
İnsanların gerçek algılama ve düşünme süreçlerini edebiyatta yaratma çabasının bir ürünü olarak tanımlayabileceğimiz Bilinç Akışı tekniği, modern edebiyat eserlerinde oldukça sık kullanılır. Bu teknik, Türk Edebiyatı'nda da sık sık karşımıza çıkar. Aslında oldukça basit bir kullanım olsa da, bu kavramı tanımlamak ve tanımlar üzerinden anlamak kolay olmayabilir. Bunun için, aslında edebiyatın her alanında olduğu gibi, yapılabilecek en iyi şey tekniği kullanan eserleri okumak olacaktır.
Bu listede, size bu tekniği ve bu tekniğin temel özelliklerini yansıtan ve ülkemizde yazılan beş romanı kısaca tanıtmaya çalışacağız. İşte Bilinç Akışı'nın tam olarak ne olduğunu somut bir şekilde gösterebilecek beş roman!
Türk Edebiyatı'nın en tanınmış yazarlarından Yakup Kadri'nin son romanı Hep O Şarkı'nın, gerçek anlamda bilinç akışı kullandığı söylenemez. Hatta, bu romanda doğrudan anılarını kaleme alan bir karakteri okuduğumuz için, bunun bilinç akışından çok farklı bir edebi teknikle açıklanması gerekebilir. Ancak, yazımızın isminin "Bilinç Akışı Kullanan 5 Roman" değil, "Bilinç Akışı Tekniğini Anlamanıza Yardımcı Olabilecek 5 Roman" olduğuna da dikkat çekeriz!
Tam anlamıyla "bilinç akışı" kullanmasa da, amatör bir yazar olan Münire, olayları aklına geldiği sırayla, zaman zaman kronolojiyi kaçırarak, hatta bunları yaptığı için kendisine kızarak anlatır. Bu durum, romandaki anlatı tekniğinin bilinç akışı ile pek çok ortak nokta taşımasını sağlar. Bu nedenle, Yakup Kadri'nin Hep O Şarkı romanı, bilinç akışı tekniği kullanan romanlarda karşınıza çıkabilecek durumlara karşı hazırlıklı olmanızı, bu tekniğin kurmaca karakterleri nasıl "kullanabileceğini" görmenizi sağlayabilir.
Tam anlamıyla "bilinç akışı" kullanmasa da, amatör bir yazar olan Münire, olayları aklına geldiği sırayla, zaman zaman kronolojiyi kaçırarak, hatta bunları yaptığı için kendisine kızarak anlatır. Bu durum, romandaki anlatı tekniğinin bilinç akışı ile pek çok ortak nokta taşımasını sağlar. Bu nedenle, Yakup Kadri'nin Hep O Şarkı romanı, bilinç akışı tekniği kullanan romanlarda karşınıza çıkabilecek durumlara karşı hazırlıklı olmanızı, bu tekniğin kurmaca karakterleri nasıl "kullanabileceğini" görmenizi sağlayabilir.
2 - Aylak Adam
Türk Edebiyatı'nda "Bilinç Akışı" dediğiniz zaman, akla ilk gelen yazarlardan biri Yusuf Atılgan olacaktır. İki önemli eserinde de bu tekniği kullanan Atılgan, Aylak Adam'da ana karakterini okuyucuya sunarken bilinç akışından da fazlasıyla yararlanır.
3 - Anayurt Oteli
Yusuf Atılgan'ın belki Aylak Adam'dan da çok tanınan romanı, Anayurt Oteli, bilinç akışı tekniğinin Türk Edebiyatı'ndaki en meşhur kullanımlarından biridir. Başından sonuna kadar Anayurt Oteli'nin katibi Zebercet'e yoğunlaşan roman, tüm gelişmeleri bu karakterin zihnine "yansıdığı" şekliyle okuyucuya sunar. Atılgan'ın bu tekniği ustalıkla kullanması, Zebercet'in Türk Edebiyatı'ndaki en ilgi çekici karakterlerinden biri haline gelmesini sağlamıştır.
4 - Tutunamayanlar
Oğuz Atay, "başyapıtı" Tutunamayanlar'da sadece bilinç akışı tekniğini kullanmaz, romandaki anlatı çeşitli teknikler üzerinden inşa edilir. Hatta, bazı araştırmacılar, Tutunamayanlar'da bilinç akışı kullanıldığını gerçek anlamda iddia etmenin oldukça zor olduğu görüşündedir. Bu durum, Tutunamayanlar'ı "Bilinç Akışı Kullanan Romanlar" gibi bir listeye dahil etmeyi riskli hale getirse de, tıpkı Hep O Şarkı'da olduğu gibi, bu tekniği anlamaya yardımcı olabilecek bir roman olarak değerlendirilmesini engellemez.
Zira romanın ana karakteri Turgut Özben'in roman boyunca okuyucuya sunulan iç dünyası, bu tekniğin gerektirdiği pek çok özelliğe sahiptir.
5 - Sessiz Ev
Bilinç Akışı'nın, tüm edebi teknikler gibi, olumlu ve olumsuz yanları olduğu söylenebilir. Bilinç Akışı kullanan romanlar ve hikayeler, merkeze koydukları karakterleri son derece gerçekçi ve kapsamlı şekilde ele alır. Ancak tüm anlatı bu karakterin iç dünyası üzerinden ilerlediği için, romanın başka karakterlerle ilgili yeteri kadar bilgi vermesi mümkün olmayabilir.
Orhan Pamuk, Sessiz Ev romanında bu "sorunu" bilinç akışı tekniğini "çoklu anlatıcılar" ile birleştirerek aşar. Farklı farklı karakterler tarafından anlatılan bölümlere sahip olan Sessiz Ev, bilinç akışı tekniğini birden fazla karakter üzerinden yarattığı için, bu tekniği anlamak açısından farklı ve faydalı bir eser olabilir.
Orhan Pamuk, Sessiz Ev romanında bu "sorunu" bilinç akışı tekniğini "çoklu anlatıcılar" ile birleştirerek aşar. Farklı farklı karakterler tarafından anlatılan bölümlere sahip olan Sessiz Ev, bilinç akışı tekniğini birden fazla karakter üzerinden yarattığı için, bu tekniği anlamak açısından farklı ve faydalı bir eser olabilir.
Elbette, gerek Türk, gerek dünya edebiyatında, bilinç akışı tekniğini kullanan ve bu tekniği anlamanıza yardımcı olabilecek onlarca roman bulunur. Bu listede size yalnızca beş tanesini sunmaya çalıştık - daha fazlası için, sitemizi takip etmeye devam edin!