Alıntı #1, Sayfa 113:
Başlıca merakı herkes tarafından taklit edilmekti. (…) Kokular, kravatlar, bastonlar, eldivenler, bütün o lüzumsuz fakat o nispette mühim şeyler için Behlül’de taklit olunacak mutlak bir yenilik vardı.
Başlıca merakı herkes tarafından taklit edilmekti. (…) Kokular, kravatlar, bastonlar, eldivenler, bütün o lüzumsuz fakat o nispette mühim şeyler için Behlül’de taklit olunacak mutlak bir yenilik vardı.
Alıntı #2, Sayfa 114:
(…) İyi bir adam olmak için güzel giyinmek başlıca bir şart olduğuna zahipti; insanlara karşı vazifesinin onlarla mümkün mertebe eğlenmek, memleketine karşı vazifesinin mümkün mertebe mesirelerden istifade etmek, nefsine karşı vazifesinin bu haşarı çocuğu mümkün mertebe sıkmamak noktalarından ibaret olacağında tereddüt etmemişti.
Açıklama
Behlül’ün karakteri ile ilgili yapılan bu yorumlar, yalnızca bu karakteri tanımak için değil, aynı zamanda Aşk-ı Memnu’nun daha önce yazılan romanlarla benzerliklerini ve farklarını görebilmek için de oldukça faydalıdır. Tıpkı daha önceki romanlar gibi, Halid Ziya da bu “yanlış Batılılaşmış”, pek çok açıdan bir züppe gibi davranan Behlül’ün temsil ettiği kişilerden fazla hoşlanmaz. Ancak, bu eleştirisini sunuş biçimi de dikkat çekicidir. Karakterlerini doğrudan suçlamak veya okuyucuya doğrudan seslenerek onlar hakkında ne düşünmeleri gerektiğini söylemek yerine, Halit Ziya Behlül’ü satır arasına yerleştirdiği ufak cümlelerle eleştirir.
(…) İyi bir adam olmak için güzel giyinmek başlıca bir şart olduğuna zahipti; insanlara karşı vazifesinin onlarla mümkün mertebe eğlenmek, memleketine karşı vazifesinin mümkün mertebe mesirelerden istifade etmek, nefsine karşı vazifesinin bu haşarı çocuğu mümkün mertebe sıkmamak noktalarından ibaret olacağında tereddüt etmemişti.
Açıklama
Behlül’ün karakteri ile ilgili yapılan bu yorumlar, yalnızca bu karakteri tanımak için değil, aynı zamanda Aşk-ı Memnu’nun daha önce yazılan romanlarla benzerliklerini ve farklarını görebilmek için de oldukça faydalıdır. Tıpkı daha önceki romanlar gibi, Halid Ziya da bu “yanlış Batılılaşmış”, pek çok açıdan bir züppe gibi davranan Behlül’ün temsil ettiği kişilerden fazla hoşlanmaz. Ancak, bu eleştirisini sunuş biçimi de dikkat çekicidir. Karakterlerini doğrudan suçlamak veya okuyucuya doğrudan seslenerek onlar hakkında ne düşünmeleri gerektiğini söylemek yerine, Halit Ziya Behlül’ü satır arasına yerleştirdiği ufak cümlelerle eleştirir.
Alıntı #3, Sayfa 208:
Ahvalin icabı ile bu iki kalp birbirine düşman olmaya mahkum idiler. Henüz olmamışlardı, ihtimal daha olmayacaklardı, fakat bir gün bunun vukuu muhakkaktı.
Açıklama
Halid Ziya, romanın iki önemli karakteri Nihal ve Bihter arasındaki ilişkiyi okuyuculara oldukça net bir şekilde sunar. Romanın başlarında, bu iki karakter iyi geçinirken bile, içinde bulundukları durum nedeniyle birbirlerine düşman olmaları “gerekir.” Gerçekten de, romanın ilerleyen bölümlerinde Nihal giderek Bihter’e karşı daha düşman hale gelir ve roman sonunda onunla sürekli kavga etmeye başlar.
Ahvalin icabı ile bu iki kalp birbirine düşman olmaya mahkum idiler. Henüz olmamışlardı, ihtimal daha olmayacaklardı, fakat bir gün bunun vukuu muhakkaktı.
Açıklama
Halid Ziya, romanın iki önemli karakteri Nihal ve Bihter arasındaki ilişkiyi okuyuculara oldukça net bir şekilde sunar. Romanın başlarında, bu iki karakter iyi geçinirken bile, içinde bulundukları durum nedeniyle birbirlerine düşman olmaları “gerekir.” Gerçekten de, romanın ilerleyen bölümlerinde Nihal giderek Bihter’e karşı daha düşman hale gelir ve roman sonunda onunla sürekli kavga etmeye başlar.
Alıntı #4, Sayfa 211:
Sevmek, sevmek istiyordu. Hayatında yalnız bu eksikti; fakat hayatta her şey bundan ibaretti: Sevmek, evet, bütün saadet yalnız bununla istihsal edebilirdi [elde edilebilirdi].
Açıklama
211. sayfada Bihter’in kendi kendine düşündüğü bu sözler, romana adını veren “yasak aşkın” da bir anlamda başlangıcı haline gelir. Bunları düşündükten kısa süre sonra Bihter, Behlül ile yakınlaşmaya ve kocası Adnan Bey’i aldatmaya başlayacaktır.
Sevmek, sevmek istiyordu. Hayatında yalnız bu eksikti; fakat hayatta her şey bundan ibaretti: Sevmek, evet, bütün saadet yalnız bununla istihsal edebilirdi [elde edilebilirdi].
Açıklama
211. sayfada Bihter’in kendi kendine düşündüğü bu sözler, romana adını veren “yasak aşkın” da bir anlamda başlangıcı haline gelir. Bunları düşündükten kısa süre sonra Bihter, Behlül ile yakınlaşmaya ve kocası Adnan Bey’i aldatmaya başlayacaktır.
Alıntı #5, Sayfa 246:
Bu parça menekşeliydi: Bihter’in rayihası, Bihter’in nefesi, Bihter’in ruhu… Bu his vehmi içinde Bihter’i henüz orada, kollarının arasında zannetti. Şimdi bu rayiha onu mest ediyor, bütün hüviyeti ağzında ezilen şekerle beraber gaşyedici bir menekşe zülalinin içinde uyuşarak eriyordu.
Açıklama
Romanın dil ve üslubuna dair fikir verecek bu alıntının detaylı açıklaması için, Analiz bölümü altındaki “Anlatı Üslubu ve Dil Kullanımı” sekmesine göz atabilirsiniz.
Bu parça menekşeliydi: Bihter’in rayihası, Bihter’in nefesi, Bihter’in ruhu… Bu his vehmi içinde Bihter’i henüz orada, kollarının arasında zannetti. Şimdi bu rayiha onu mest ediyor, bütün hüviyeti ağzında ezilen şekerle beraber gaşyedici bir menekşe zülalinin içinde uyuşarak eriyordu.
Açıklama
Romanın dil ve üslubuna dair fikir verecek bu alıntının detaylı açıklaması için, Analiz bölümü altındaki “Anlatı Üslubu ve Dil Kullanımı” sekmesine göz atabilirsiniz.
Alıntı #6, Sayfa 374:
Bu izdivaç ona genç kızlık emellerini vermiş, fakat kadınlığını aç bırakmış idi.
Açıklama
Bihter hakkında yazılan bu cümle, romanın ana konusunu bir bütün olarak özetler niteliktedir. Bihter’in yaşadığı bu ikilem, önce mutsuz bir evliliğe, daha sonra kocasını aldatmasına, en sonunda da ölümüne sebep olur.
Bu izdivaç ona genç kızlık emellerini vermiş, fakat kadınlığını aç bırakmış idi.
Açıklama
Bihter hakkında yazılan bu cümle, romanın ana konusunu bir bütün olarak özetler niteliktedir. Bihter’in yaşadığı bu ikilem, önce mutsuz bir evliliğe, daha sonra kocasını aldatmasına, en sonunda da ölümüne sebep olur.
