Metafor / Mecaz
Günlük hayattan mecazlara verilebilecek en iyi örneklerden bir tanesi, "soğuk bakış" ifadesidir.
Batı dillerinde “metafor,” Türkçede ise genellikle “mecaz” olarak ifade edilen edebi söz sanatı, bir kelime, cümle veya pasajın benzetme veya çağrıştırma yoluyla, gerçek anlamı dışında bir şey ifade etmesini sağlamak anlamına gelir.
Yazarlar, bu yöntemi anlatımı renklendirmek, zenginleştirmek, anlamı güçlendirmek ve zaman zaman, eserlerinde vermeye çalıştıkları mesajların üzerini örtmek için kullanabilirler.
Günlük hayatta, mecazi anlamları nasıl kullandığımızı düşünmek, edebiyatta mecaz kullanımını da daha iyi anlamayı sağlayabilir. Örneğin, yolda sizi sevmeyen bir kişiyle karşılaşırsanız, onun size “soğuk bir şekilde baktığını” düşünebilirsiniz. Buradaki “soğuk” kelimesi, mecazi anlamın iyi bir örneğidir, çünkü bir bakışın gerçek anlamda “soğuk” olma ihtimali yoktur. Kastettiğiniz şey, bu bakışın, ilgisiz, sevgisiz, belki öfkeli bir bakış olduğudur.
Edebiyatta da, mecaz anlamlar bu şekilde, fakat çoğu zaman daha karışık olarak kullanılır.
Pek çok kaynakta mecazları anlatmak için kullanılan bir örnek, William Shakespeare’in Beğendiğiniz Gibi isimli eserinde kullandığı meşhur bir alıntıdır:
“Bütün dünya bir sahnedir;
Ve kadın erkek, herkes ancak birer oyuncu.
Sıraları geldikçe ya girer ya çıkarlar.”
Shakespeare’in burada tüm dünyayı, insanların zamanları geldikçe girip çıktığı bir sahneyle karşılaştırması, bir mecazdır, çünkü bütün dünya, elbette, gerçek anlamda bir sahne değildir ve insanlar gerçekten bu dünyaya girip çıkmazlar. Ancak bu karşılaştırma, pek çoğumuza belli ölçüde mantıklı gelecektir.
Edebiyatta kullanılan mecazlar, tam olarak bu etkiyi amaçlar ve bu doğrultuda pek çok metinde sık sık kullanılırlar.
Benzetme, Metafor, Sembol ve Alegori kavramları arasındaki ilişki zaman zaman kafa karışıklığı yaratabilir. Bu kavramların hepsini bir arada ele alan bir yazı için buraya bakabilirsiniz.
19. Yüzyıl Muhalefet Kavramları
Osmanlı Devleti: 19. Yüzyılda Siyasi Güç
Doğru Batılılaşma
Yanlış Batılılaşma