Çukurova
Orhan Kemal
Küçük Adamın Romanı
Cemile’nin henüz ilk sayfalarında, romanın Çukurova bölgesinde geçtiği yazar tarafından açık bir şekilde ifade edilir.[1] Verimli toprakları nedeniyle yüzyıllardır önemli bir tarım bölgesi olan Çukurova, aynı zamanda Türk Edebiyatı’nın da kayda değer “mekan”larından bir tanesidir.
Türk Edebiyatı’nda Çukurova’nın önemini açıklayan bir dosya bu adrese göz atabilirsiniz: Türk Edebiyatı'nda Çukurova
Çukurova’nın konu alındığı eserlerin genel bir özelliği, bunların çoğu zaman bölgede yapılan tarıma, tarım işçilerinin yaşadığı zorluklara ve bunun sebep ve sonuçlarına değinmeleridir. Cemile’de Çukurova’nın farklı bir boyutuna, şehirlerde çalışan fabrika işçilerine yoğunlaşır.
Ancak bu durumun, bölgedeki tarımdan tamamen bağımsız olduğu söylenemez. Cemile’de merkezde Çukurova’nın en önemli ürünü olan pamuğun işlendiği fabrikalar bulunur.
Bu nedenle, romanın Çukurova’da geçtiğini bilmek, bu bölgenin Türk Edebiyatı’nın önemli bölgelerinden bir tanesi olduğunun bilincinde olmak faydalı olabilir.
Özellikle Çukurova’nın tarım boyutuna yoğunlaşan romanlarda karşımıza çıkan bazı tipik temalar için aşağıdaki listeye göz atabilirsiniz:
Çukurova Romanlarının 5 Değişmez Özelliği
[1] s. 10
Pek çok eserinde olduğu gibi, Cemile’de de Orhan Kemal’in kendi hayatından izlere rastlamak mümkündür. Yazarın hayatı ile ilgili çeşitli bilgilere sahip olmak, romanı bu bakış açısından değerlendirmeyi mümkün kılabilir.Orhan Kemal, 1914 yılında Adana’da doğmuş, çocukluk yıllarını bu şehirde geçirmiş ve 1950’li yılların başına kadar genellikle burada yaşamıştır. Bu dönemde eski bir milletvekili olan babasının Suriye’de sürgün hayatı yaşaması, askerlik ve hapis gibi olaylar, onu Adana dışında yaşamaya zorlasa da, 1949’da İstanbul’a gidene kadar genellikle bu şehirde bulunmuştur.
Bu kısa bilgiler bile, Orhan Kemal ile Cemile arasında bazı somut bağlantıları görmeyi mümkün kılar. Yandaki sekmede görebileceğiniz gibi, romanın ana mekanı olan Çukurova Orhan Kemal’in şahsen tanıdığı, eserlerinde çok sık yer verdiği bir bölgedir. Aynı zamanda, romanın ana karakterlerinden biri olan Katip Necati’nin zengin bir babanın oğlu olması, ancak roman başladığı sırada az maaşlı bir katiplikte çalışıyor olması da Orhan Kemal’in ailesinin durumunu hatırlatır.
Bir milletvekilinin oğlu olmasına karşın, gençlik yıllarında yoksulluk nedeniyle tarlalarda ve fabrikalarda çalışan Orhan Kemal’in Cemile’de bu deneyimlerine de yer verdiği görülebilir. Pamuk fabrikası içinde yaşanan güç mücadelesi, buradaki çalışma koşulları ve işçilerin yaşam tarzları, Orhan Kemal’in kişisel olarak gözlemlediği şeylerdir.
Son olarak, Orhan Kemal’in eşinin bir çırçır fabrikasında çalışmış olması, romandaki Necati – Cemile evliliğine de ışık tutabilir. Zira Orhan Kemal’in kendi eşi de gençliğinde bir çırçır fabrikasında çalışmıştır.
Orhan Kemal'in kendi hayatıyla bu romanda anlatılanlar arasındaki bağlantı hakkında daha fazlası için, sağdaki sekmeye göz atabilirsiniz.
Tüm bunlarla birlikte, elbette, Orhan Kemal’in politik görüşlerinin de romanın şekillenmesinde etkili olduğunun altı çizilmelidir. Solcu bir yazar olan Orhan Kemal, bu eserinde işçilerin yaşadığı zorluklara, çektikleri sıkıntılara ve onların iyi yönlerine yoğunlaşır. Analiz bölümünde daha detaylı olarak okuyabileceğiniz gibi, bu insanların hayatlarının belli bölümleri, tüm maddi yoksulluğa rağmen, büyük bir coşku ve romantizm ile sunulur.
Cemile kendi içinde okunabilecek bir roman olsa da, Orhan Kemal'in Baba Evi ve Avare Yıllar kitapları ile başlayan Küçük Adamın Romanı serisinin bir parçasıdır. Bu seri içinde yayımlanan üçüncü roman olan Cemile, normal kitap serilerinin aksine önceki romanlarda anlatılan hikayeyi sürdürmez, bunun yerine Avare Yıllar'da anlatılan hikayeyi farklı bir bakış açısından sunar.
Serinin ilk kitabı Baba Evi, isimsiz bir anlatıcının çocukluk yıllarını konu alır. Siyasete atılan babası tüm servetini kaybettikten sonra sürgüne gitmek zorunda bırakılır ve bütün aile onunla birlikte Beyrut'a gider. Ancak burada bir türlü mutlu olamayan anlatıcı, ailesinden ayrılarak Adana'ya geri döner. Burada yarı - profesyonel olarak futbol oynadıktan ve çeşitli işlerde çalıştıktan sonra, Avare Yıllar romanında katiplik yaptığı fabrikada tanıştığı bir işçi kızı ile evlenmeye karar verir.
Cemile'de ise, hikayenin merkezine isimsiz anlatıcının evlenmeye karar verdiği işçi kız, yani Cemile konulur. Bu evlilik sürecinde Cemile'nin yaşadıklarını gösteren roman, aynı zamanda ismi iki roman boyunca verilmeyen anlatıcının gerçek adını da okuyucuya sunmuş olur.
Küçük Adamın Romanı serisi, Orhan Kemal'in romanları içinde "otobiyografik" - yazarın kendi hayatından esinlenerek ortaya çıkarttığı eserler olarak tanınır. Cemile'yi okumadan önce bu iki romana göz atmak, hem Orhan Kemal'in hayatı hakkında daha fazla bilgi almayı, hem de hikayeyi daha etraflıca değerlendirmeyi sağlayabilir.
