Özet
Detaylı Özet
Ana Hatlar
Bu sırada, fabrikada da tuhaf olaylar yaşanmakta, pamuk iplikler eskisine göre sık sık koparak üretimi yavaşlatmaktadır. Denetime çıkan Kadir Ağa, işçilerin bundan yeni gelen İtalyan Mühendis Sinyor Orlando’yu sorumlu tuttuğunu görür. Ancak bir kişi, Cemile’nin ağabeyi Sadri, asıl suçlunun İtalyan değil, kolaya zımpara tozu karıştıran ustabaşı olduğunu söyler.
Amaç, İtalyan’ın gelişi ile üretimin düşüşü arasında bir bağlantı kurmak, onu fabrikadan kovdurmaktır. Fabrikanın asıl sahibi ve Kadir Ağa’nın korktuğu tek kişi, Numan Şerif Bey, İtalyan’ın rahat bırakılmasını, bu sorunun çözülmesi gerektiğini söyler.
Bu sırada, Halil, Camgöz Sadık ve onun teyzesinin kızı Karakız, Cemile’yi Halil’e almak için çeşitli yöntemler düşünmektedir. Kebap yiyip ciddi miktarda şarap içen bu üçlü, Halil’in Karakız aracılığıyla yolladığı evlilik teklifini reddeden Cemile’yi kaçırmak için bir plan yapar. Ancak bu plan, şarabı fazla kaçıran Karakız’ın uyuyakalması nedeniyle başarısız olur.
Yine de, Cemile’ye karşı bu girişimin farkında olan dostları, onun katip ile evlendirilme sürecini hızlandırmaya çalışır. İsminin Necati olduğunu öğrendiğimiz katip İzzet Usta’nın konuşması ile durumun farkına varır ve babaannesini Cemile’yi istemeye gönderir.
İşçilerin maaş alacağı güne denk gelen bu ziyaret, önce bir felakete dönüşecekmiş gibi gözükür. Bir taraftan, maaşlarının düşmesini artık kaldıramayan işçiler, sorumlu olarak gördükleri İtalyan’a saldırmaya karar vermiştir. Diğer taraftan, Cemile ve Sadri’nin babası Malik, oğlu eve dönmeyince onun da olayların arasında kalmış olabileceğini düşünerek bütün mahalleyi ayağa kaldırmış ve fabrikaya gitmiştir.
Romanda fabrikada yaşanan "sabotajın" basit bir şeması
Neyse ki, Malik Sadri’yle birlikte geri döndüğünde hem İtalyan’a karşı bu girişim durdurulmuş, hem de Cemile’nin babası kızını istemeye gelenlerle görüşme fırsatı bulmuş olur.
Romanın sonunda, fabrikada İtalyan’a karşı sabotaj düzenleyen işçilerin tamamı işlerini kaybeder. Bu olayların sorumlusu Camgöz Sadık, Deveci Çopur Halil’in yardımları karşısında kendisine hediye ettiği kahvede çalışırken işlerini geri alamayacaklarını anlayan işçilerin saldırısına uğrar. Cemile ve Necati’nin ise evlilikleri kesinleşmiş, bu iki karakter, Cemile’nin babası Malik’in kızından ayrılma üzüntüsü dışında, mutlu bir sona ulaşmıştır.
1 – 12. Bölüm
Roman, Deveci Çopur Halil ile İzzet Usta arasındaki bir konuşma ile başlar. Halil, fabrikada çalışan Cemile isimli Boşnak kızına aşık olmuştur ve onunla evlenmek istemektedir. Ancak Cemile, kendisiyle aynı fabrikada çalışan bir katibe aşıktır.
Fabrikanın sahibi Halit Ağa ağabeyiyle arkadaş olduğu için burada imtiyazlı bir durumda bulunan, aynı zamanda para sıkıntısı olmayan Halil, hiç parası olmayan katibin Cemile ile evlenmesinin saçma olduğunu düşünerek bir plan yapmaya koyulur.
Bu sırada fabrikada Halit Ağa’nın rutin kontrolleri yaşanmaktadır. Halit Ağa, işçilerin fabrikada çalışmaya başlayan İtalyan mühendis Sinyor Orlando’dan şikayetçi olduğunu, Sinyor Orlando geldikten sonra ipliklerin sık sık koptuğunu, üretimin düştüğünü görür. Bir yandan bu konuyu çözmeye çalışırken, iplikhanede işi olmayan, oraya yalnızca Cemile’yi görmeye gelen bir katibi de tersleyerek şekilde kovar.
Ağa, daha sonra yanındakilerle birlikte fabrikanın dokuma bölümüne geçer. Burada Cemile’nin kardeşi Sadri’yi görür ve ona ablası ve işlerle ilgili sorular sorar. Sadri’nin paylaştığı en önemli bilgi, ipliklerin kopmasında İtalyan’ın hiçbir suçu olmadığını, buna kolaya zımpara tozu karıştıran ustabaşının sebep olduğunu söylemesi olur. Ancak Sadri, bu bilgiyi paylaştıktan sonra diğer işçiler tarafından hemen susturulur.
Kadir Ağa, daha sonra odasında kendisini ziyarete gelen Deveci Çopur Halil ile kısa süre görüşür, daha sonra da İstanbullu ortağı ve fabrikanın asıl sahibi Numan Şerif Bey ile bir araya gelir. Numan Şerif Bey, İtalyan’ın fabrikadaki rolünün önemini vurgulayarak Halit Ağa’yı bu konuda yaşanan sıkıntıların sona ermesi gerektiği konusunda uyarır.
Deveci Çopur Halil ise, bu sırada bir kebapçıda Camgöz Sadık ile birliktedir. İtalyan’ı göndermek için yapılan sabotajın da içinde olan Camgöz, teyzesinin kızı Karakız’ın da yardımıyla Cemile’yi Halil’e alabileceklerini düşünür. Ancak Karakız’ın gelişiyle, Cemile’nin teklifi reddettiği anlaşılır. Halil’in şimdiki planı, Cemile’yi kaçırmak üzerine kuruludur.
13 – 26. Bölüm
Öğle tatilinden sonra eve dönen Cemile, burada babası, ağabeyi ve komşularıyla konuşur. Fabrikadan yorgun argın döndükten sonra evde de çamaşır yıkar, bu sırada İzzet Usta ve onun kız kardeşi Güllü’yle katip hakkında konuşur. İzzet Usta, ona evliliklerinin gerçekleşmesi konusunda yardımcı olacağını söyler. Bu sırada, Camgöz, Halil ve Karakız içtikleri şarabın da etkisiyle naralar atarak sokağa girerler, ancak çamaşır yıkayan kadınların yanına gelen Karakız, fazla sorun yaratmadan sızarak uyuyakalır.
Cemile ve Sadri’nin babası Malik, kendisinden bir şeyler saklandığını bildiği için biraz endişelidir. Tek hedefi çocuklarını buradan alıp Karagöl Köyü’ne gitmek olan Malik, geceyi eski arkadaşı Muy ile, onun türkülerini dinleyerek geçirir. İhtiyar Muy, eski bir çete üyesi olmasına karşın, son yıllarda küçük kızının bir arabayla kaçırılmış olması nedeniyle yarı deli olarak dolaşmaktadır.
Fabrikada mesai saati başladığında, Cemile benzer bir durumdan son anda kurtulur. Kalabalık bir şekilde fabrikaya doğru yürüyen işçilerin yolu, bir araba tarafından kesilir, ancak Halil’in planı olduğu anlaşılan bu kaçırma girişimi, Karakız uyuyakaldığı ve için başarısız olur.
Bu durum, Cemile’yi sevenlerin onun katip ile evlendirilmesi konusunda daha aceleci olmasını sağlar. İsminin Necati olduğunu öğrendiğimiz katip, fabrikada çalışan bir işçi kız ile evlenmesini istemeyen babaannesini ikna eder ve onu Cemile’yi istemeye gönderir.
Romanda fabrikada yaşanan "sabotajın" basit bir şeması
Ancak, bir şansızlık sonucunda, Necati’nin babaannesinin istemeye gittiği gün, fabrikada maaşların dağıtıldığı güne denk gelir. Fabrikanın üretiminin düşmesi ve maaşların azalmasından sorumlu görülen İtalyan, ofisinde işçilerin saldırısına uğrar. Oğlu Sadri’nin işçiler arasında kalmış olabileceğinden şüphelenen Malik, bütün mahalleyi peşine toplayarak fabrikaya gider.
Necati’nin babaannesi geldiği sırada bu sebeple evde olamayan Malik, daha sonra oğluyla birlikte gelir ve iki genç bu sayede sözlenmiş olur. Fabrikada ise, Numan Şerif Bey ve polisin devreye girmesi ile İtalyan hiçbir zarar almadan kurtulmuş, ona karşı yapılan sabotaj girişimi boşa çıkarılmış olur. Camgöz Sadık da dahil olmak üzere, bu sabotajı planlayan herkes işten atılır.
Romanın sonunda, Halil’in kendisine destek olması karşılığında satın aldığı kahveyi işleten Camgöz Sadık işçi arkadaşlarının saldırısına uğrar. Her şeye rağmen bunun bir çözüm olmadığını bilen İzzet Usta ise, artık evlilikleri kesinleşmiş olan Necati ve Cemile’yle karşılaşır.
1
Deveci Çopur Halil ve İzzet Usta – Çukurova’da kamyonlar – Boşnak kızı
2
Karanlık sokağa giriş
3
Fabrika
4
Bakkaldaki konuşma, Cemile ve katip – Ağa’nın gelişi
5
Sigara – Selanikli yaşlı katip ile Halil’in kavgası
6
Ağa’nın iplikhaneyi denetlemesi – “İtalyan” – Ağanın Cemile’ye ilgisi – Diğer kadınların yorumları – Katip – Ağa’nın katibi kovması – Cemile’nin babası
7
Dokuma tezgahı – Sadri – İzmirli – Usta’nın yaptığı
8
Ağa’nın muhasebe bölümüne gitmesi – Katib’in düşünceleri – Ayağa kalkmaması – Azar
9
Genel müdür Salamon ve İtalyan – İtalyan’ın olan bitenin farkında olması – Salamon’un durumu idare etmesi
10
Deveci Çopur Halil ile Kadir Ağa’nın konuşması – Ağa’nın öfkesi – Numan Şerif Bey – Numan Şerif Bey’in Kadir Ağa üzerindeki etkisi - Numan Şerif Bey’in İtalyan hakkında görüşleri, emirleri – Katip ile görüşme – Numan Şerif Bey’in öfkesi
11
Öğlen, paydos – Sadri ve Musa – İtalyan’ı dövme planı – Cemile hakkında konuşma – Cemile’nin Sadri’yi dikkate almaması
12
Camgöz Sadık ve Halil – Kebap ve şarap – Cemile hakkında konuşma – Karakız – Cemil’nin Halil’in teklifine tepkisi – Daha çok şarap – Arnavut Ömer
13
Musaların avlusu – Cemile’nin Sadri’ye öfkesi – Babası ve Cemile – Torun isteği, namuslu damat, ölüm – Cemile ve Güllü, katip hakkında konuşma – Sadri’nin gelişi, yemek
14
Musaların evi – Musa’nın karısı, hamilelik, rüya – Cemile’ye verdiği yüzük – Çamaşır – Sadri’nin baş ağrıları, ateşi
15
İzzet Usta – Sadri’nin durumu – Malik’in öfkesi – Malik’in kolu, fabrikalarda çalışmama sebebi – Kahve
16
Çamaşır yıkama – Cemile’nin türküsü – Yardıma gelenler – Sarhoşlar (Karakız, Halil, Camgöz Sadık) – Cemile’nin ağlaması – İzzet Usta’nın yardım sözü
17
İthiyar Muy’un ziyareti – Muy ve Malil’in gençlik yılları – Malik’in korkusu – Muy’un türküsü – Uyanma saati – Fabrikaya yürüyüş – Siyah Ford – Cemile’nin korkusu
18
Katip: Necati – Fabrikaya gelişi – Musa ile konuşma – Cemile ile konuşma – Cemile’yi isteme kararı
19
Karakız’ın ayılması – İzzet Usta’nın iyi niyeti – Plan hakkında çekingenliği – Camgöz’ün öfkesi – Para teklifini hatırlatması – Karakız’ın eski haline dönmesi – Cemile’nin yanındaki tavrı
20
Ev – Malik’in durumu öğrenmesi, öfkesi ve yumuşaması – Köy hayatı, hayalleri – İzzet Usta’nın uyarıları – Sabri’nin Halime ile ilgili düşünceleri
21
Para dağıtımı – İsçilerin öfkesi – İtalyan’a saldırı – Cemile’nin korkusu
22
Cemile’nin babasına haber vermesi – Sadri? – Malik ve Muy – Fabrikaya yürüyüş
23
Necati’nin ailesinin ziyareti – Cemile’nin paniği – Malik’in Sadri’yle dönüşü – Fabrikada yaşananlar – Numan Bey ve İtalyan’ın zaferi – Cemile’nin sözlenmesi – Malik’in hüznü
24
Numan Bey ve Kadir Ağa – İstanbul ve İzmir’den işçi getirme fikri – Salamon Bey’in endişeleri – Kovulan işçilerin konuşmaları
25
Necati ve İzzet Usta – İşçilerin tavsiye isteği – Camgöz Sadık’ın düşünceleri – Halil’den borç isteme fikri – Halil’le konuşma – Kahve dükkanı – Halil’in vaatleri – Karakız’ın öfkesi – Cemile’ye gidişi – Cemile’nin doğuma yardımı
26
İstanbul ve İzmir’den işçi geleceği haberi – Kovulan işçilerin öfkesi – Camgöz Sadık’ın kahvesine yürüyüş – Kahvenin dağıtılması – Cemile ve Necati
Deveci Çopur Halil ve İzzet Usta – Çukurova’da kamyonlar – Boşnak kızı
2
Karanlık sokağa giriş
3
Fabrika
4
Bakkaldaki konuşma, Cemile ve katip – Ağa’nın gelişi
5
Sigara – Selanikli yaşlı katip ile Halil’in kavgası
6
Ağa’nın iplikhaneyi denetlemesi – “İtalyan” – Ağanın Cemile’ye ilgisi – Diğer kadınların yorumları – Katip – Ağa’nın katibi kovması – Cemile’nin babası
7
Dokuma tezgahı – Sadri – İzmirli – Usta’nın yaptığı
8
Ağa’nın muhasebe bölümüne gitmesi – Katib’in düşünceleri – Ayağa kalkmaması – Azar
9
Genel müdür Salamon ve İtalyan – İtalyan’ın olan bitenin farkında olması – Salamon’un durumu idare etmesi
10
Deveci Çopur Halil ile Kadir Ağa’nın konuşması – Ağa’nın öfkesi – Numan Şerif Bey – Numan Şerif Bey’in Kadir Ağa üzerindeki etkisi - Numan Şerif Bey’in İtalyan hakkında görüşleri, emirleri – Katip ile görüşme – Numan Şerif Bey’in öfkesi
11
Öğlen, paydos – Sadri ve Musa – İtalyan’ı dövme planı – Cemile hakkında konuşma – Cemile’nin Sadri’yi dikkate almaması
12
Camgöz Sadık ve Halil – Kebap ve şarap – Cemile hakkında konuşma – Karakız – Cemil’nin Halil’in teklifine tepkisi – Daha çok şarap – Arnavut Ömer
13
Musaların avlusu – Cemile’nin Sadri’ye öfkesi – Babası ve Cemile – Torun isteği, namuslu damat, ölüm – Cemile ve Güllü, katip hakkında konuşma – Sadri’nin gelişi, yemek
14
Musaların evi – Musa’nın karısı, hamilelik, rüya – Cemile’ye verdiği yüzük – Çamaşır – Sadri’nin baş ağrıları, ateşi
15
İzzet Usta – Sadri’nin durumu – Malik’in öfkesi – Malik’in kolu, fabrikalarda çalışmama sebebi – Kahve
16
Çamaşır yıkama – Cemile’nin türküsü – Yardıma gelenler – Sarhoşlar (Karakız, Halil, Camgöz Sadık) – Cemile’nin ağlaması – İzzet Usta’nın yardım sözü
17
İthiyar Muy’un ziyareti – Muy ve Malil’in gençlik yılları – Malik’in korkusu – Muy’un türküsü – Uyanma saati – Fabrikaya yürüyüş – Siyah Ford – Cemile’nin korkusu
18
Katip: Necati – Fabrikaya gelişi – Musa ile konuşma – Cemile ile konuşma – Cemile’yi isteme kararı
19
Karakız’ın ayılması – İzzet Usta’nın iyi niyeti – Plan hakkında çekingenliği – Camgöz’ün öfkesi – Para teklifini hatırlatması – Karakız’ın eski haline dönmesi – Cemile’nin yanındaki tavrı
20
Ev – Malik’in durumu öğrenmesi, öfkesi ve yumuşaması – Köy hayatı, hayalleri – İzzet Usta’nın uyarıları – Sabri’nin Halime ile ilgili düşünceleri
21
Para dağıtımı – İsçilerin öfkesi – İtalyan’a saldırı – Cemile’nin korkusu
22
Cemile’nin babasına haber vermesi – Sadri? – Malik ve Muy – Fabrikaya yürüyüş
23
Necati’nin ailesinin ziyareti – Cemile’nin paniği – Malik’in Sadri’yle dönüşü – Fabrikada yaşananlar – Numan Bey ve İtalyan’ın zaferi – Cemile’nin sözlenmesi – Malik’in hüznü
24
Numan Bey ve Kadir Ağa – İstanbul ve İzmir’den işçi getirme fikri – Salamon Bey’in endişeleri – Kovulan işçilerin konuşmaları
25
Necati ve İzzet Usta – İşçilerin tavsiye isteği – Camgöz Sadık’ın düşünceleri – Halil’den borç isteme fikri – Halil’le konuşma – Kahve dükkanı – Halil’in vaatleri – Karakız’ın öfkesi – Cemile’ye gidişi – Cemile’nin doğuma yardımı
26
İstanbul ve İzmir’den işçi geleceği haberi – Kovulan işçilerin öfkesi – Camgöz Sadık’ın kahvesine yürüyüş – Kahvenin dağıtılması – Cemile ve Necati
