Eskici ve Oğulları Orhan Kemal

 
Topal Eskici
Büyük Oğul
Ali
Zalha
Romanın başlığından da bir ölçüde anlaşılabileceği gibi, “Topal Eskici” bu kitabın ana karakteridir. Büyük ölçüde keyifli bir hayat yaşayan Topal Eskici, hayatının son yıllarında yaşamaya başladığı yoksulluğun da etkisiyle giderek aksi ve huysuz bir insana dönüşmüştür.
 
Orhan Kemal, romanda Topal Eskici’nin asıl karakterinin bu olmadığını sık sık tekrarlar. Hem büyük oğlu, hem karısı, hem de (onunla kavga etmediği sıralarda) Ali, Topal’ın gerçek huyunun böyle olmadığını bildiklerini ifade ederler. Onu bu kadar öfkeli ve sinirli yapan, hayatta keyif aldığı şeyleri yapamayacak kadar parasız kalmasıdır.
 
Başta oğulları olmak üzere, sevdiği ve değer verdiği insanlara böyle öfkeyle bağırıp çağırması, sonra da bundan ciddi anlamda pişmanlık duyması, romanda belki de en iyi şu cümelelerle ifade edilir:
 
“Eser, gürler, sonra da fıssadak iner, başlardı pişmanlığa”1
 
Topal Eskici’nin bu karakter özelliği, çeştili açılardan incelenebilir.
 
Bunlardan birincisi, onun ihtiyarlığıdır. Yetmiş yaşını aşan Topal Eskici, kaybettiği gençliğinin ve hala çalışmak zorunda olmanın verdiği yorgunluk ve öfkeyle bu şekilde davranır.
 
Bir başka bakış açısı ise, Topal Eskici’yi değişen zamanların bir uzantısı olarak görmektir. Hayatı boyunca keyifli ve maddi olarak rahat bir şekilde yaşayan Topal Eskici, “altın bilezik” olarak gördüğü mesleklerinin önem kaybetmesi ile son yıllarını yokluk içinde geçirmeye başlar. Bu durum da, onu yalnızca “huysuz bir ihtiyar” olarak görmemizi engeller; zira Topal Eskici, yalnızca kendi içinde bir karakter değil, aynı zamanda sanayileşme karşısında değerini yitiren zanaatçıların ve onların yaşadıklarının bir sembolü haline gelir.

1 s. 86
 
Romanın son sayfalarında isminin Mehmet olduğunu öğrendiğimiz Topal Eskici’nin büyük oğlu, pek çok açıdan Orhan Kemal’in istediği hikayeyi anlatabilmesini sağlayan bir unsur olarak görülebilir.
 
Orhan Kemal, Adana’da şehirde yaşayan bir ailenin, kütlü toplamaya gidişini anlatır. Ancak böyle bir maceraya başlamak için, öncelikle ailenin kendi kendine asla düşünmeyeceği bu fikrin bir şekilde ortaya atılması ve daha sonra, bu fikre mantıklı bir şekilde ısınması gerekir.
 
Ailenin geri kalanından farklı olarak, bir işçi mahallesinde yaşayan Büyük Oğul, mekan olarak bu fikre aşina hale gelebileceği bir noktada bulunur.
 
Bu fikri önce kendi ailesine saklasa da, daha çok kişinin kütlü toplamaya gitmesinin daha çok gelir anlamına geldiğini bilen Büyük Oğul, ailenin diğer fertleri de bu konuya dahil olmayı düşününce ikinci bir rol daha üstlenir. Kütlü toplama fikrini ortaya attıktan sonra, ailede bu fikre kesinlikle karşı çıkması beklenebilecek kişileri ikna etme görevi de ona düşer.
 
Bu ikinci görevi layığıyla yerine getirebilmesi için, Orhan Kemal Memed’in zekasını sık sık öne çıkarır. Onun zekası, kendisine en zıt gözüken karakterler tarafından bile yüceltilir1, I. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yenileceğini önceden tahmin etmesi gibi “zeka göstergeleri” farklı karakterler tarafından gündeme getirilir.
 
Büyük oğul da, inşa edilen bu temelin ardından, ailesinin tüm üyelerini kurnazca bir araya getirmeyi ve hepsini kütlü toplamaya götürmeyi başarır.
 
Sonuç olarak bu planı korkunç bir başarısızlığa uğrasa ve ailesi için bir felaket haline gelse de, Orhan Kemal’in Büyük Oğul’a eleştirel bir şekilde yaklaştığı söylenemez. Roman boyunca, çalışma ve alın teriyle para kazanma ilkelerine hep sadık kalan büyük oğul, etrafındakilerin kendileri hakkında ne diyeceğine en az önem veren karakter olarak gösterilir.2

1 s.131
2 s.81, 117
 
Topal Eskici’nin küçük oğlu Ali, romanın merkezindeki karakterlerden bir tanesidir. Büyük Oğul romanda anlatılan “macerayı” oluşturmak için kullanılan bir unsurken, Ali daha çok aile içindeki çatışmalarla gündeme gelir. Fikir ve düşünce olarak roman boyunca çok iddialı bir karakter olarak görmediğimiz Ali, bu anlamda genellikle ağabeyinin izinden gider; ancak ondan daha genç ve daha “fevri” bir yapıda olması, babasının öfkesini ve hakaretlerini sineye çekebilmesine engel olur.
 
Ali’nin henüz on sekiz yaşında olması, babasının anlık öfke krizlerini hoş görmesini engeller. Onun babasına karşılık vermesi, romanda bu iki nesil arasındaki tartışmanın şekillenmesini sağlayan en önemli öğe haline gelir.
 
Topal Eskici’nin Ali’ye karşı duyduğu büyük sevgi de, bu duruma katkıda bulunur. Her ne kadar bağırıp çağırsa da, Topal Eskici çocukları içinde en çok Ali’yi seviyormuş gibi gözükür1 ve aralarındaki bu karışık ilişki, romanda yaratılan aile kurgusu içinde hikayenin sonuna kadar çözülmeyen karmaşık bir durum yaratır.

1 s. 88
 
Romanın başlığındaki “Eskici ve Oğulları” ifadesi kendisini kapsamasa da, Topal’ın kızı Zalha da romandaki önemli karakterlerden bir tanesi olarak gösterilebilir. Roman başladığı sırada on altı yaşında olan Zalha, ailesi ve etrafındakiler tarafından artık bir çocuk olarak değil, evlenme çağına gelmiş bir kadın olarak görülmeye başlanmıştır.
 
Zalha’nın düşüncelerini ve fikirlerini ön plana çıkaran ilk konu, başından sonuna kadar kütlü toplamaya gitmeye karşı çıkmasıdır. İzlediği filmlerden ve televizyon vasıtasıyla Adana’ya da ulaşmaya başlayan İstanbul kültüründen etkilenen Zalha, etrafındakilerin kendisi hakkında düşündüklerini en çok önemseyen karakter olarak gösterilir.
 
Bu, annesinin hissettiği “Komşular ne der?” düşüncesinden de öteye gider, zira Zalha kendisine bu isimle hitap edilmesinden rahatsız olur, isminin “Zeliha” olarak telaffuz edilmesini ister. Büyük ağabeyinin “anne” yerine “ana” demesi onu kızdırır1.
 
Kütlü toplamaya gitmenin yaratacağı sosyal konum kaybı, Zalha’yı o kadar endişelendirir ki, aile içinde kütlü toplamanın asıl sonuçlarını doğru tahmin eden tek karakter o olur. Her ne kadar bunu mantıklı düşünerek ve ciddi sonuçlara ulaşarak yapmasa da, Zalha pamuk toplayarak bir konak hayatına kavuşamayacaklarını, bunun hayatlarında felakete yol açacağını isabetli bir şekilde tahmin eder.

1 s. 124 – 125

 
canlı bahis siteleri rulet siteleri bahis siteleri yeni giris casino siteleri bahis siteleri free spin veren siteler casino siteleri deneme bonusu bahis siteleri canlı casino siteleri slot siteleri grandpashabet betwoon