Özet
Detaylı Özet
Ana Hatlar
Yıllar geçtikçe maddi durumları kötüleşen Topal Eskici ve ailesi, bir eskici dükkanından kazandıklarıyla geçinmeye çalışmaktadır. Ancak, işlerin yavaşlamasıyla giderek azalan bu para, dokuz kişilik aileyi artık besleyemez. Yoksulluk ve ihtiyarlık, Topal Eskici’yi giderek daha öfkeli ve huysuz bir adam haline getirir, oğulları ile arasının açılmasına neden olur .
Topal Eskici’nin büyük oğlu, bu durumun farkında olduğu için kendi karısı ve üç çocuğuyla birlikte “kütlü” toplamaya gitmeye karar verir. Ancak, pamuk tarlasında çalışmak kendi sosyal çevrelerinde hor görülen bir durumdur: Bu karar, aile içinde büyük bir rezalet olarak algılanır.
Fakat, Büyük Oğul’un akıllıca davranması ile, herkes bu işten kısa sürede iyi gelir elde edebileceğini ve buradan gelen parayla ileride rahat bir hayat sürebileceklerini düşünmeye başlar. Böylece, kütlü toplama fikri aile içinde yayılır ve ailenin tamamı Çukurova’da bir pamuk tarlasına gider.
Çukurova’da işler Büyük Oğul’un beklediği gibi gitmez. Sıcak, yorgunluk ve sinek gibi, üstesinden gelebileceklerini düşündükleri engeller onları fazlasıyla yorar. Kısa süre içinde bütün aile yorgunluktan ve hastalıktan kırılmaya başlar. Bu sırada, kendilerini tarlaya getiren şoförün çırağı Ünal da onlara katılmış ve Topal’ın kızı Zalha ile yakınlaşmaya başlamıştır.
İşler zorlaştıkça, aile içinde zaten var olan problemler bir kez daha yüzüstüne çıkar. Topal Eskici, bir tartışma sırasında büyük oğlunu yumrukladıktan sonra karısı, Zalha ve Ünal ile birlikte şehre döner.
Ancak Topal’ın hayatı yavaş yavaş normale dönerken, tarlada kalanların koşulları giderek kötüleşir. Hastalıkları ilerleyen, yiyecekleri biten ve yaptıkları iş yeterli bulunmayan aile fertleri açısından tek olumlu haber, Topal Eskici’nin küçük oğlu Ali’nin, kendilerinin tamamlayamadığı işi bitirmesi için getirilen işçilerden Zeynep ile evlenme kararı alması olur.
Bir süre sonra, Ali Topal Eskici’nin dükkanı önünde belirir. Halsizlikten yürüyecek hali bile kalmamış olan Ali, babasını durumu kendisinden de kötü olan ağabeyinin yanına götürür. Topal Eskici, elinde var olan her şeyi satıp, herkese borçlanarak oğullarını ve torunlarını iyileştirmeyi başarır. Ama tek gelir kaynakları olan dükkanlarını da kaybederler.
Roman, bütün bu gelişmelerin arasındaki ufak bir umut ile sona erer: Ünal ve Zeynep bir fabrikada iş bulmayı başarmıştır.
Hayatı boyunca ortalama bir gelir elde ederek yaşayan Topal Eskici’nin maddi durumu, son yıllarda giderek kötüleşmeye başlamıştır. Trablusgarp Savaşı’nda bir bacağını kaybedene kadar, özellikle de arkadaşı Nişan ile keyifli bir hayat süren Topal Eskici, bu olaydan sonra evlenir ve bir süre sonra mesleği ona eskiden kazandığı kadar para kazandırmamaya başlar.
Bu durumu etkileyen unsurlardan bir tanesi, Topal Eskici’nin her iki oğlunun da kendisiyle birlikte çalışması olur. Zaten az kazanan dükkanın geliri, toplam dokuz kişilik bir aile içinde bölüşüldüğünden, Topal Eskici büyük oğlunun başka bir iş bulmasını ister. Yokluk içinde git gide aksi ve öfkeli bir adam haline gelir ve romanın ilk sayfalarında, küçük oğlu Ali’ye ağabeyiyle konuşmasını söyler.
Babasının bu dediklerini öfkeyle karşılayan Ali, yine de konuyu ağabeyine açar ve onun aslında kendi ayakları üzerinde durmak için bir plan yapmış olduğunu şaşkınlıkla öğrenir. Topal Eskici’nin büyük oğlu, pamuk mevsimi başladığı zaman Çukurova’ya gitmeyi ve burada iki ay boyunca “kütlü” toplayarak ciddi bir miktar para kazanmayı hedeflemektedir.
Büyük Oğul’un bu kararı önce Ali’de, daha sonra da haberi öğrenen Topal Eskici ve karısında büyük bir şok etkisi yaratır. Büyük Oğul’un bahsettiği paralar, gerçekten kendileri için kayda değer miktarda olsa da, kütlü toplamayı kendileri gibi bir aile için büyük bir düşüş olarak değerlendirirler. Normalde mevsimlik tarım işçilerinin, ırgatların yaptığı bu zor işin, ailelerinden biri tarafından yapılacak olmasını kaldıramazlar.
Kütlü: Çekirdekli pamuk
Ancak zamanla, hepsi bu fikre ısınmaya başlar. Buradan kazanacakları parayla, kendilerine tekerlekli bir dükkan hazırlayabileceklerini hayal eden Ali, babasından bağımsız olarak hayatını kazanma imkanını düşünerek bu fikre katılan ilk kişi olur.
Yokluk nedeniyle çok sert ve kaba bir adam haline gelen, ancak içinde iyi ve oğullarına çok bağlı bir insan olan Topal Eskici, hem onlardan uzaklaşmamak için, hem de rahat bir emeklilik hayali için kütlü toplamaya gitmeye karar verir.
Topal Eskici’nin, başlarda bu fikre tamamen karşı olan karısı da, önce kütlü toplamaya giderek, sonra da buradan kazandıkları parayla yeni işler yaparak eskisi gibi bir konak hayatına kavuşabileceğini, kendisini sürekli hor gören komşu kadınları utandırabileceğini düşünür. Üstelik, ailenin tamamının kütlü toplamaya gitmesi, buradan elde edilecek gelirin de daha fazla olacağı anlamına gelir. Aile içinde bu “aşağılanmayı” kaldıramayacağını düşünen tek kişi, Topal Eskici’nin on altı yaşındaki kızı Zalha olur.
Kütlü toplama mevsimi geldiğinde, aile evlerinden kamyonla alınarak tarlalara götürülür. Alınan ortak karara karşın, kamyon geldiğinde mahalle sakinlerinin onları aşağılayıcı bakışlarla seyretmesi, özellikle Topal’ın karısını ve Zalha’yı derinden etkiler. Ancak, elcinin kendilerine verdiği avans ve Zalha’nın kamyon şoförünün çırağı Ünal’la kurduğu yakınlık, aile fertlerinin büyük bölümünün tarlaya istekli bir şekilde gitmesini sağlar.
Tabi buradaki hayatın gerçek koşullarını anlamaları da, henüz ilk gün içinde gerçekleşir. Daha sabahın erken saatlerinde, henüz çalışmaya başlamadıkları için tarlaları gezen katip ve elci tarafından azarlanan aile üyeleri, sıcak, sivrisinek, zehirli hayvan gibi, üstesinden gelebileceklerini düşündükleri problemlerin göründükleri kadar kolay olmadığını anlar.
Bu sırada yaşanan bir gelişme de, Ünal ile Zalha’nın git gide yakınlaşması olur. Geceleri gizli gizli çadırlarından kaçan Zalha, Ünal ile birlikte olur ve bu sırrını yalnızca büyük ağabeyinin karısı ile paylaşır. Küçük ağabeyi Ali ise, Ünal ile Zalha arasındaki ilişkiden rahatsız olanların başında gelir.
Büyük bir hırsla çalışmalarına rağmen, sivrisinekler tarafından bulaştırılan sıtma hastalığı, ailenin neredeyse tüm fertlerini etkilemeye başlamıştır. Giderek halsizleşen Topal Eskici, şehir hayatını bırakıp gelmenin pişmanlığını hissetmeye başlar ve ara sıra köye giden Ünal’ın kendisine rakı getirmediği günlerde, yine şehirdeki huysuz, aksi halini hatırlatacak şekilde davranmaya başlar.
Bu sırada Topal’ın karısı ise, Ünal ve Zalha arasındaki ilişkiyi öğrenmiş, onların birlikte olduğunu anladıktan sonra tek çarenin ikisini evlendirmek olduğuna karar vermiştir. Bu karar, Topal Eskici ve oğulları arasındaki bir kavga nedeniyle beklenenden çok erken bir şekilde gerçekleşir: Normal şartlarda böyle kavgalarda çocuklarının tarafını tutan karısı, bu sefer Topal Eskici’yi destekler. Bundan da destek alan Topal Eskici, büyük oğlunun suratına bir yumruk atar ve Ünal’a kendilerini şehre götürecek bir araba bulmasını söyler.
Ünal, Zalha, Topal ve karısı, bir kamyonla şehre geri dönerler. Kendilerini aşağılayıcı bakışlarla uğrayan komşular, onların hasta halini görünce her türlü ihtiyaçlarını karşılar ve kısa sürede Topal ile karısı sağlıklarına kavuşur. Yavaş yavaş aileye katılan Ünal, ilk gece handa kalmasına karşın, daha sonra evde kalmaya başlar ve Topal onu Zalha ile evlendirmek için resmi işlemlerin başlatılmasını ister.
Bu sırada tarlada hayat korkunç bir şekilde devam etmektedir. Büyük Oğul çok hasta bir şekilde yatarken, çocukları Cavit ve Ayşe domates dışında bir şey yiyememenin acısını çeker. Bu açlığın bitmesi için, elcinin gelerek yaptıkları işi tartmasını ve ödeme yapmasını bekleyen aile, sonunda onun arabasını görünce büyük bir mutluluk yaşar.
Ancak, elci gördüğü manzara karşısında şaşırmıştır: İlk kez kütlü toplayan ailenin, çok yoğun çalışarak topladıklarını düşündükleri pamuk miktarı, bu zorlu işe kalkışırken hayalini kurdukları ücretler bir yana, aldıkları avansın yarısını karşılayacak seviyede bile değildir.
Para alamayacaklarını öğrenince büyük bir öfke ve üzüntüye kapılan aile fertleri, kamyondan bir anda indirilen “usta” ırgatların çalışma hızını görüp pamuk tartıldıktan sonra durumun aynen elci tarafından açıklandığı gibi olduğunu anlayınca durumu kabullenir.
Kütlü toplama macerasının tek olumlu sonucu, Ali’nin kendilerinden sonra gelen işçilerden birine, Zeynep’e aşık olması, ikilinin evlilik kararı alması olur.
Roman, tarlada kalan ailenin şehre dönmesiyle sonuca ulaşır. Şehre geldikten sonra kendisiyle hiç alakası olmayan Ünal’ı yanında getirdiği, ama oğullarını geride bıraktığı için büyük bir pişmanlık duyan Topal Eskici, oğullarının ölüm döşeğinde döndüğünü görünce tam anlamıyla perişan olur. Tüm imkanlarını oğullarının iyileşmesi için kullanan, hatta eskici dükkanını bile satan Topal, sonunda onların iyileşmesini sağlar, ancak ailenin evinde artık hiçbir şey kalmamıştır.
Ekonomik olarak tam bir çöküş yaşamalarına karşın, romanın sonunda pozitif gelişmeler de vardır: Zeynep ve Ünal, bir fabrikada kendilerine iş bulmuştur.
1
Eskici Topal’ın dükkanı, oğulları – Ali ve “ağası” – Karşıdaki dükkan – Topal Eskici’nin küfürleri
2
Resul Ağa – Topal Eskici’nin Babası – Topal Eskici ve Nişan – Kunduracılık, Demircilik, Okulu Bırakma – Nişan’la yaşam – Savaş, bacağın kesilmesi – Evlilik, işlerin bozulması
3
Ali ve Topla Eskici: “Büyük Oğul’un başının çaresine bakması gerekliliği” – Ali’nin “karışmaması”
4
Ali ve Ağabeyi – Ağabeyin evinde yemek – Ali’nin yeğenleri – “Kütlü” toplamaya gitme kararı – Ali’nin şaşkınlığı – Ali’nin de gitme düşüncesi
5
Topal Eskici, meyhane – 16 kadeh şarap – Topal Eskici’nin pişmanlığı – Uyuyakalma, hesabın alınması, kusma – ÜZüm – Üzümcü ve Topal Eskici
6
Ertesi Sabah– Ali’nin kutlu toplamaya gitme kararı – Topal Eskici’nin üzüntüsü
7
Topal Eskici’nin karısı ve komşuları – Kütlü toplama konusu – Düğün yalanı – “Doktorun anası” – Kütlü toplamaya gitmek = düşmek
8
Ali ve babasının kavgası – Irgatlık avansı – Seyyar dükkan fikri
9
Topal Eskici’nin pişmanlığı ve korkusu – Karısıyla konuşma, Ali’yi bulmaya gönderme – Zalha’yla konuşma çabası – Zalha’nın ağlaması, babasına acıması – Anne ve Büyük Oğul’un karısı – Anne ve Büyük Oğul – Kütlü Toplama – Annenin Ali’yi ikna etme ricası – Şerife
10
Büyük Oğul’un babasıyla konuşma planı – Kütlü toplama konusu – Topal Eskici’nin fikre ısınması – Gelme isteği – Büyük Oğul’un sessizliği – Anne ve Ali’yi ikna etme meselesi
11
Çaycı Nadir’de sohbet – Büyük Oğul’un babasının evine gitmesi – Annesiyle konuşması – Zenginlik, konak hayalleri – Annenin kütlü toplamaya gitmeye razı olması
12
Ali’nin zenginlik hayalleri – Ağabeyinin evinde sohbet – Ali’nin babasını ve Zalha’yı kütlü toplamaya götürme isteği – Sabah: Topal Eskici, Anne ve Zalha’nın ziyareti – Kütlüye gitme kararının kesin olarak verilmesi – Anlaşma
13
Zalha’nın mutsuzluğu – Evde ailece çiğ köfte ve rakı
14
Kamyon – Mahallenin izlemesi – Anne ve Zalha’nın utancı – Büyük Oğul’un evi, Topal Eskici’nin halsizliği – Yol (Hasan Ağa – Timur Ağa) – Ünal’ın aileyle tanışması
15
Ünal ve ustanın kavgası – Ünal’ın aileyle kalması – Çadırların kurulması – Ünal ce Zelha konusunda şüphe – Akşam yemeği ve rakı (ilk gece) – sinekler – eşyaların taşınması – Ünal’ın “gidişi” (hendek)
16
İlk sabah – Topal’ın şehir özlemi – Kahve, çocukların oyunu – Elci ve Katip: Tarlaya girmedikleri için azar – İlk çalışma – Yorgunluk – Irmak ve akşam yemeği
17
Pilava giren arı – Ünal’ın gelişi, getirdikleri – Ali’nin mutsuzluğu – Ayşe ve Cavit’in kavgaları – Sivrisinekler ve Yılan – Ünal’ın aileyle çalışması – Ayşe’nin Ünal’a ilgisi
18
Yemek artıkları ve köpek – Topal’ın karısının uyanması – Zalha’nın yokluğunu fark etmesi – Zalha ve Ünal – Ünal’ın Zalha’yı kaçırma planı – Sıtma – Zalha’nın yakalanması – Annesinin öfkesi – Evlilik kararı – Ünal, Topal ve Ayşe
19
Ayşe’ye ilaç içirme – Ünal’ın Ayşe ile ilgili düşünceleri – Ali ile Topal’ın kavgası – Ali’nin çadırdan ayrılması – Karısının Topal’a desteği
20
Topal’ın karısının öfkesi – Topal’ın Büyük Oğul’u yumruklaması – Ünal ile birlikte şehre dönme kararı – Ünal’ın köye gidişi, Cabbar’la tavla – Boncuk Ali’nin kamyonu – Topal ve karısının hastalığı
21
Mahalleye dönüş – Mahallenin karşılaması – Ünal’ın geceyi handa geçirmesi – Sabah Topal Eskici ile birlikte dükkana gitmesi
22
Tarlada açlık, domates. – Elci’nin gelişi – Yapılan işin beğenilmemesi – “Usta Irgatlar” – Zeynep – Ali’nin ilgisi
23
Hasan’ın hırsızlığı – Ali’nin müdahalesi – Büyük Oğul’un hastalığı – Ali ve Zeynep’in evlenme kararı
24
Topal Eskici’nin pişmanlığı – Ünal’a öfke – Ünal’ın Topal Eskici’yi idare etmesi – Yağmur – Ali’nin dükkana gelişi – Büyük Oğul’un durumu – Doktor – Hastalık – Borçlanma – İyileşme – Dükkanın satılması
25
Topal’ın durumu – Ünal ve Zeynep’in yeni işi
Eskici Topal’ın dükkanı, oğulları – Ali ve “ağası” – Karşıdaki dükkan – Topal Eskici’nin küfürleri
2
Resul Ağa – Topal Eskici’nin Babası – Topal Eskici ve Nişan – Kunduracılık, Demircilik, Okulu Bırakma – Nişan’la yaşam – Savaş, bacağın kesilmesi – Evlilik, işlerin bozulması
3
Ali ve Topla Eskici: “Büyük Oğul’un başının çaresine bakması gerekliliği” – Ali’nin “karışmaması”
4
Ali ve Ağabeyi – Ağabeyin evinde yemek – Ali’nin yeğenleri – “Kütlü” toplamaya gitme kararı – Ali’nin şaşkınlığı – Ali’nin de gitme düşüncesi
5
Topal Eskici, meyhane – 16 kadeh şarap – Topal Eskici’nin pişmanlığı – Uyuyakalma, hesabın alınması, kusma – ÜZüm – Üzümcü ve Topal Eskici
6
Ertesi Sabah– Ali’nin kutlu toplamaya gitme kararı – Topal Eskici’nin üzüntüsü
7
Topal Eskici’nin karısı ve komşuları – Kütlü toplama konusu – Düğün yalanı – “Doktorun anası” – Kütlü toplamaya gitmek = düşmek
8
Ali ve babasının kavgası – Irgatlık avansı – Seyyar dükkan fikri
9
Topal Eskici’nin pişmanlığı ve korkusu – Karısıyla konuşma, Ali’yi bulmaya gönderme – Zalha’yla konuşma çabası – Zalha’nın ağlaması, babasına acıması – Anne ve Büyük Oğul’un karısı – Anne ve Büyük Oğul – Kütlü Toplama – Annenin Ali’yi ikna etme ricası – Şerife
10
Büyük Oğul’un babasıyla konuşma planı – Kütlü toplama konusu – Topal Eskici’nin fikre ısınması – Gelme isteği – Büyük Oğul’un sessizliği – Anne ve Ali’yi ikna etme meselesi
11
Çaycı Nadir’de sohbet – Büyük Oğul’un babasının evine gitmesi – Annesiyle konuşması – Zenginlik, konak hayalleri – Annenin kütlü toplamaya gitmeye razı olması
12
Ali’nin zenginlik hayalleri – Ağabeyinin evinde sohbet – Ali’nin babasını ve Zalha’yı kütlü toplamaya götürme isteği – Sabah: Topal Eskici, Anne ve Zalha’nın ziyareti – Kütlüye gitme kararının kesin olarak verilmesi – Anlaşma
13
Zalha’nın mutsuzluğu – Evde ailece çiğ köfte ve rakı
14
Kamyon – Mahallenin izlemesi – Anne ve Zalha’nın utancı – Büyük Oğul’un evi, Topal Eskici’nin halsizliği – Yol (Hasan Ağa – Timur Ağa) – Ünal’ın aileyle tanışması
15
Ünal ve ustanın kavgası – Ünal’ın aileyle kalması – Çadırların kurulması – Ünal ce Zelha konusunda şüphe – Akşam yemeği ve rakı (ilk gece) – sinekler – eşyaların taşınması – Ünal’ın “gidişi” (hendek)
16
İlk sabah – Topal’ın şehir özlemi – Kahve, çocukların oyunu – Elci ve Katip: Tarlaya girmedikleri için azar – İlk çalışma – Yorgunluk – Irmak ve akşam yemeği
17
Pilava giren arı – Ünal’ın gelişi, getirdikleri – Ali’nin mutsuzluğu – Ayşe ve Cavit’in kavgaları – Sivrisinekler ve Yılan – Ünal’ın aileyle çalışması – Ayşe’nin Ünal’a ilgisi
18
Yemek artıkları ve köpek – Topal’ın karısının uyanması – Zalha’nın yokluğunu fark etmesi – Zalha ve Ünal – Ünal’ın Zalha’yı kaçırma planı – Sıtma – Zalha’nın yakalanması – Annesinin öfkesi – Evlilik kararı – Ünal, Topal ve Ayşe
19
Ayşe’ye ilaç içirme – Ünal’ın Ayşe ile ilgili düşünceleri – Ali ile Topal’ın kavgası – Ali’nin çadırdan ayrılması – Karısının Topal’a desteği
20
Topal’ın karısının öfkesi – Topal’ın Büyük Oğul’u yumruklaması – Ünal ile birlikte şehre dönme kararı – Ünal’ın köye gidişi, Cabbar’la tavla – Boncuk Ali’nin kamyonu – Topal ve karısının hastalığı
21
Mahalleye dönüş – Mahallenin karşılaması – Ünal’ın geceyi handa geçirmesi – Sabah Topal Eskici ile birlikte dükkana gitmesi
22
Tarlada açlık, domates. – Elci’nin gelişi – Yapılan işin beğenilmemesi – “Usta Irgatlar” – Zeynep – Ali’nin ilgisi
23
Hasan’ın hırsızlığı – Ali’nin müdahalesi – Büyük Oğul’un hastalığı – Ali ve Zeynep’in evlenme kararı
24
Topal Eskici’nin pişmanlığı – Ünal’a öfke – Ünal’ın Topal Eskici’yi idare etmesi – Yağmur – Ali’nin dükkana gelişi – Büyük Oğul’un durumu – Doktor – Hastalık – Borçlanma – İyileşme – Dükkanın satılması
25
Topal’ın durumu – Ünal ve Zeynep’in yeni işi
