İdris Amil
Efgan Bakara
Romana adını veren İdris Amil merkezde yer alsa da, Efgan Bakara gibi karakterler de romanda önemli rol oynar.
Romanın başlığı “Galiz Kahraman”, doğrudan kitabın ana karakteri İdris Amil’e gönderme yapar. Roman boyunca “İdris Amil Efendi Hazretleri” veya “Efendimiz” gibi hitap şekilleriyle sunulan bu karakter, anlatının tonuna bakıldığında ideal, hatta neredeyse kutsal bir kişi gibi değerlendirilebilir.
Ancak romanın tonu ile okuyucuya gösterdikleri, birbirinden tamamen farklıdır. İdris Amil, yaşananlar boyunca pek çok noktada korkak, düzenbaz, çirkin ve kötü niyetli birisi gibi hareket eder. Bu bilgiler de, romanın anlatısı ile uyumlu olacak şekilde, okuyucuya çoğu zaman “hissettirilerek” ifade edilir.
Örneğin, İdris Amil “aynaya baktığı vakit gördüğü surete gayet haklı ve münasip olarak aşık olur”[1], ancak ilerleyen sayfalarda onun dış görünüşü ile ilgili herhangi olağanüstü bir yan olmadığı, kadınların kendisinden büyük ölçüde uzak durduğu, hatta şiir, sinema ve sanat gibi sözde ilgi alanlarına yalnızca kadınları etkilemek için merak sardığı anlaşılır.
Romanda İdris Amil ile ilgili verilen olumsuz bilgiler, diğer karakterlerin bakış açısından ve anlatıcının “istemeyerek” yaptığı yorumlardan da çıkarılabilir. Hırsızların lideri olan Muhtar, “hakiki bir insan sarrafı”[2] olarak, İdris Amil ile ilk tanışmasında onun “on tört ayar insan, on sekiz ayar hırsız, yigirmi dört ayar namussuz ruhuna sahip, som bir süprüntü olduğunu” anlar.[3] Bir sayfa sonra, anlatıcı İdris Amil’in Muhtar tarafından kendisine verilen görevi başaramayamayacağını ima ederken, şu cümleyi kullanır:
Arkasından konuşmak gibi olmasın ama, İdris Amil Hazretleri pek o kadar cesur sayılmazdı.[4]
Roman boyunca İdris Amil ile ilgili paylaşılan bilgilerden belki de en “aydınlatıcı” olan, ana karakterin kitabın sonunda karşılaştığı antropologdan öğrendiği şeydir. İdris Amil’i görünce büyük bir şaşkınlık yaşayan bilim adamı, ondan bu kadar etkilenmesini şu cümlelerle açıklar:
Dili döndüğü kadarıyla anlattığına bakılırsa, antropolog o güne kadar 10.000 kişinin fotoğraflarını tek tek çekmiş, sonra da negatifleri üst üste koyarak hepsini aynı anda, agrandizörde bir fotoğraf kağıdına basmıştı. Çünkü adamın muradı, cümle alemin en ortalaması olan “Mükemmel İnsan”ı bulmak idi. Bu insan da, Efendimiz’in aynısıydı.[5]
Bu alıntı ile birlikte hiçbir açıdan sıradışı olmadığı neredeyse bilimsel bir şekilde ortaya konmuş olan İdris Amil, kutsal bir insanmış gibi sunulması nedeniyle kitabın “ironik” üslubunun yaratılmasında da kritik bir rol oynar.
Romana adını veren İdris Amil merkezde yer alsa da, Efgan Bakara gibi karakterler de Galiz Kahraman'da önemli rol oynar.
İdris Amil ile Müellif Kursu’nda tanışan Efgan, belli açılardan onun zıttı olacak şekilde kurgulanmıştır. İdris Amil’in aksine çalışkan, bilgili, öğrenmeye ve sorgulamaya çalışan bir karakter olan bu genç adam, tıpkı İdris Amil gibi ironik bir üslupla anlatılır: Hiçbir özelliği olmayan İdris Amil, “Hazret” ve “Efendi” gibi kelimelerle sunulurken, Efgan Bakara “Enayi” veya “Kaşalotzade” gibi aşağılayıcı ifadelerle tanıtılır.
Aynı şekilde, bu karakterin romanın pek çok noktasında[1] edebiyat, roman, toplum gibi konularda sunduğu görüşler de, ciddiye alınmayan, boş laf veya saçmalıklarmış gibi ifade edilir. Ancak bu durumda bile, Efgan Bakara’nın aslında “doğruları” söylediği, etrafındaki insanların yanlış ve çarpık görüşleri karşısında gerçeği söyleyen, mantıklı bir şeyler savunmaya çalışan tek karakter olduğu görülebilir.
Kitabın sonunda Efgan Bakara’nın – yazarlık konusunda ders alan diğer tüm kurs arkadaşlarının aksine – gerçekten oturup bir eser ortaya çıkarması, aynı zamanda Zürih Üniversitesi’nden burs alarak eğitimini sürdürmek için buraya gitmesi, onun zekasını kanıtlayan temel unsurlar olarak gösterilebilir.
Özellikle edebiyat ve toplum konusunda yaptığı çıkarımlar, Efgan Bakara’nın aynı zamanda yazar İhsan Oktay Anar’ın belli konulardaki düşüncelerini açıklamak için kullandığı bir araç olarak da okunabilmesini sağlar. Galiz Kahraman’ın toplumsal konular açısından yoğun bir kitap olması, Efgan Bakara’nın edebi bir öge olarak önemini de arttırır.
Efgan Bakara’nın eleştirilmesine vesile olduğu bazı toplumsal ve edebi konular için, Analiz sekmesinden Temalar bölümüne göz atabilirsiniz.
[1] Örneğin s. 72 – 73, s. 95, 96
