Alıntı #1, Sayfa 14:
Bereket versin, Anadolu’nun bu yalnız kendisine mahsus dertleri yanında bunların gene yalnız kendisine mahsus çareleri vardır. Bunların en birincisi “rakı”dır.
Açıklama
Salahattin Bey’in mutsuz ev hayatı ve yorucu iş hayatı ile uğraşma yöntemi olan içki, roman boyunca onun arka planda kalan bir karakter olmasına, evin gidişatıyla fazla ilgilenememesine ve henüz çocuk yaşta evde Yusuf’un sözünün geçmesine yol açar. Bu basit cümle, aynı zamanda Sabahattin Ali’nin roman boyunca yer yer kullandığı mizahi üsluba da iyi bir örnek sunar.
Bereket versin, Anadolu’nun bu yalnız kendisine mahsus dertleri yanında bunların gene yalnız kendisine mahsus çareleri vardır. Bunların en birincisi “rakı”dır.
Açıklama
Salahattin Bey’in mutsuz ev hayatı ve yorucu iş hayatı ile uğraşma yöntemi olan içki, roman boyunca onun arka planda kalan bir karakter olmasına, evin gidişatıyla fazla ilgilenememesine ve henüz çocuk yaşta evde Yusuf’un sözünün geçmesine yol açar. Bu basit cümle, aynı zamanda Sabahattin Ali’nin roman boyunca yer yer kullandığı mizahi üsluba da iyi bir örnek sunar.
Alıntı #2, Sayfa 17:
Halbuki, mahalle kavgalarında, her zaman karışmasa bile, karıştığı zamanlar daima baş olur ve dört beş kişiye karşı kordu. Hasımlarını ürküten, onun kuvvet ve cesaretinden ziyade, hiç kaybolmayan sükuneti ve kendisine olan sonsuz emniyetinin her hareketinde görülen tezahürleri idi.
Açıklama
Sessiz, sakin ve çevresindeki olaylara karşı genellikle ilgisiz olan Yusuf’un, gerektiği anlarda nasıl bir karaktere büründüğünü gösteren bu alıntı, romanın ilerleyen bölümlerinde önem kazanacaktır, zira Yusuf’un Şakir’i yumruklaması, hikayenin dönüm noktalarından biridir.
Halbuki, mahalle kavgalarında, her zaman karışmasa bile, karıştığı zamanlar daima baş olur ve dört beş kişiye karşı kordu. Hasımlarını ürküten, onun kuvvet ve cesaretinden ziyade, hiç kaybolmayan sükuneti ve kendisine olan sonsuz emniyetinin her hareketinde görülen tezahürleri idi.
Açıklama
Sessiz, sakin ve çevresindeki olaylara karşı genellikle ilgisiz olan Yusuf’un, gerektiği anlarda nasıl bir karaktere büründüğünü gösteren bu alıntı, romanın ilerleyen bölümlerinde önem kazanacaktır, zira Yusuf’un Şakir’i yumruklaması, hikayenin dönüm noktalarından biridir.
Alıntı #3, Sayfa 33:
Hovardalıklarından, daha ziyade mazur gören bir teessüfle bahsederler, “Biraz yaşlanınca uslanırlar, ne diyeceksin, delikanlılık!” derlerdi. Fakat bu “delikanlı”ların çoğunun yaşı kırkı aşkındı.
Açıklama
Sabahattin Ali’nin Şakir, Hacı Ethem ve bunlar çevresindeki insanları mizahi bir şekilde tanımladığı bu sahne, bu insanların toplum içinde nasıl kabul gördüğünün de bir göstergesidir.
Hovardalıklarından, daha ziyade mazur gören bir teessüfle bahsederler, “Biraz yaşlanınca uslanırlar, ne diyeceksin, delikanlılık!” derlerdi. Fakat bu “delikanlı”ların çoğunun yaşı kırkı aşkındı.
Açıklama
Sabahattin Ali’nin Şakir, Hacı Ethem ve bunlar çevresindeki insanları mizahi bir şekilde tanımladığı bu sahne, bu insanların toplum içinde nasıl kabul gördüğünün de bir göstergesidir.
Alıntı #4, Sayfa 96:
Hapishane ancak serseriler, köylüler ve aşağı tabakadan insanlar içindi; bir Hilmi Bey’in oğlu, adam öldürse bile, onlarla bir tutulamazdı.
Açıklama
Kuyucaklı Yusuf’un merkezi teması olan sosyal adaletsizlik, roman boyunca farklı pasajlarda, farklı olaylarda, farklı sahnelerde kendisini gösterir. Fakat bu basit cümle, durumu en iyi özetleyen örneklerden bir tanesidir.
Hapishane ancak serseriler, köylüler ve aşağı tabakadan insanlar içindi; bir Hilmi Bey’in oğlu, adam öldürse bile, onlarla bir tutulamazdı.
Açıklama
Kuyucaklı Yusuf’un merkezi teması olan sosyal adaletsizlik, roman boyunca farklı pasajlarda, farklı olaylarda, farklı sahnelerde kendisini gösterir. Fakat bu basit cümle, durumu en iyi özetleyen örneklerden bir tanesidir.
Alıntı #5, Sayfa 152:
Yusuf kendini o fikirlere tamamen yabancı buldu. Zaten onların doğruluğunu da, babasına inandığı için kabul ediyordu. Hayat bu derece manasız ve insan dünyaya boş durmak için gelmiş olamazdı.
Açıklama
Salahattin Bey, Yusuf’un katiplik yaptığı ilk günde sıkıldığını anlayınca, roman boyunca ilk kez uzun uzun konuşarak kendi görüşlerini anlatır. Ona göre hükümet, zaten kimsenin bir şey yapmadığı, ama bir şekilde içinde bulunarak yürümesini sağladığı bir mekanizmadır. Salahattin Bey, Yusuf’a daireye gidip boş boş oturmanın, yeterli ve son derece önemli bir görev olduğunu anlatmaya çalışır, fakat Yusuf bu fikirlere ısınamaz.
Yusuf kendini o fikirlere tamamen yabancı buldu. Zaten onların doğruluğunu da, babasına inandığı için kabul ediyordu. Hayat bu derece manasız ve insan dünyaya boş durmak için gelmiş olamazdı.
Açıklama
Salahattin Bey, Yusuf’un katiplik yaptığı ilk günde sıkıldığını anlayınca, roman boyunca ilk kez uzun uzun konuşarak kendi görüşlerini anlatır. Ona göre hükümet, zaten kimsenin bir şey yapmadığı, ama bir şekilde içinde bulunarak yürümesini sağladığı bir mekanizmadır. Salahattin Bey, Yusuf’a daireye gidip boş boş oturmanın, yeterli ve son derece önemli bir görev olduğunu anlatmaya çalışır, fakat Yusuf bu fikirlere ısınamaz.
Alıntı #6, Sayfa 154:
Davul, zurna ey gaziler, sokaklarda kalabalık… Hem oynayan, hem bağıran, hem de yürüyen coşkun ve genç askerler… Kendilerini nasıl bir akıbetin beklediğini bilmeyen ve “ya gazi, ya şehit!” diye bağırdıkları halde ölümü akıllarına bile getirmeyen zavallılar… Hayatın yeknesaklığı içinde birdenbire beliriveren bu korkunç değişikliği gülerek kabul eden, ona koşan ve ne için, kimin için ölmeye gideceklerini, nerede ve nasıl öldürüleceklerini sormayı asla akıllarına getirmeyen kahramanlar…
Açıklama
1914 yılında seferberliğin ilan edilmesinden sonra, Edremit’te bu haber anlamsız bir coşkuyla karşılanır. Romanın üçüncü şahıs anlatıcısı da, burada olayları takip eden bir gözlemci olmayı bırakır ve savaş konusundaki yargılarını net bir dille ifade eder.
Davul, zurna ey gaziler, sokaklarda kalabalık… Hem oynayan, hem bağıran, hem de yürüyen coşkun ve genç askerler… Kendilerini nasıl bir akıbetin beklediğini bilmeyen ve “ya gazi, ya şehit!” diye bağırdıkları halde ölümü akıllarına bile getirmeyen zavallılar… Hayatın yeknesaklığı içinde birdenbire beliriveren bu korkunç değişikliği gülerek kabul eden, ona koşan ve ne için, kimin için ölmeye gideceklerini, nerede ve nasıl öldürüleceklerini sormayı asla akıllarına getirmeyen kahramanlar…
Açıklama
1914 yılında seferberliğin ilan edilmesinden sonra, Edremit’te bu haber anlamsız bir coşkuyla karşılanır. Romanın üçüncü şahıs anlatıcısı da, burada olayları takip eden bir gözlemci olmayı bırakır ve savaş konusundaki yargılarını net bir dille ifade eder.
Alıntı #7, Sayfa 163:
Mamafih bu burada adetti. Evinden ölü çıkan her kadın bu merasime riayete kendini mecbur görürdü. Komşular da bu işte pek dikkatli idiler. “Acılı”nın ağlamaktaki en ufak kusurunu bile gözden kaçırmazlar ve mateme fiilen iştirakle hiçbir zaman tekasül göstermezlerdi.
Açıklama
Bu alıntı da, Sabahattin Ali’nin yaptığı toplumsal eleştirilere bir başka örnek teşkil eder. Salahattin Bey’in ölümünden sonra asıl meselenin geride kalanların hisleri değil, bu hisleri komşularına karşı ne kadar göstererek yaşayabildikleri önemlidir.
Mamafih bu burada adetti. Evinden ölü çıkan her kadın bu merasime riayete kendini mecbur görürdü. Komşular da bu işte pek dikkatli idiler. “Acılı”nın ağlamaktaki en ufak kusurunu bile gözden kaçırmazlar ve mateme fiilen iştirakle hiçbir zaman tekasül göstermezlerdi.
Açıklama
Bu alıntı da, Sabahattin Ali’nin yaptığı toplumsal eleştirilere bir başka örnek teşkil eder. Salahattin Bey’in ölümünden sonra asıl meselenin geride kalanların hisleri değil, bu hisleri komşularına karşı ne kadar göstererek yaşayabildikleri önemlidir.
