Alıntı #1, Sayfa 11-12:
Ve, Dünya’nın böyle amaçlara, böyle ülkülere açık olduğu, böyle amaçlar ve ülküler için küçüldüğü dönemler vardır.
Ve, Dünya böyle bir dönemdedir.
Ve, Dünya öyle bir soy, öyle bir ülkü beklemektedir.
Ve, Dünya’ya tekliğinden arınmış, soyu ve ülküsü ile özdeşleşmiş, soyunu ülkü ile özdeşleştirmiş biri gerektir.
Açıklama
Romanın henüz başlarında yer alan bu alıntı, Osmancık’ın geneli boyunca devam edecek olan “ülkü” fikrini ortaya atan ilk alıntıdır. Şeyh Ede Balı’nın öğütleri ve Osman Gazi’nin karakteri, bu cümlelerde ifade edilen düşünceler üzerinden kurgulandığı gibi, romanın anlatı üslubu da buradan bir ölçüde anlaşılabilir.
Ve, Dünya’nın böyle amaçlara, böyle ülkülere açık olduğu, böyle amaçlar ve ülküler için küçüldüğü dönemler vardır.
Ve, Dünya böyle bir dönemdedir.
Ve, Dünya öyle bir soy, öyle bir ülkü beklemektedir.
Ve, Dünya’ya tekliğinden arınmış, soyu ve ülküsü ile özdeşleşmiş, soyunu ülkü ile özdeşleştirmiş biri gerektir.
Açıklama
Romanın henüz başlarında yer alan bu alıntı, Osmancık’ın geneli boyunca devam edecek olan “ülkü” fikrini ortaya atan ilk alıntıdır. Şeyh Ede Balı’nın öğütleri ve Osman Gazi’nin karakteri, bu cümlelerde ifade edilen düşünceler üzerinden kurgulandığı gibi, romanın anlatı üslubu da buradan bir ölçüde anlaşılabilir.
Alıntı #2, Sayfa 29:
Daha yukarılarda, uçsuz bucaksız gökyüzünün ötesinde, berisinde de, birbirlerinden çok uzak.. adlarını şöyle böyle bildiği iller kadar, ülkeler kadar uzak bulutçuklar vardır ve bembeyazdır onlar ve hiçbir beyazın olmadığı kadar, olamayacağı kadar beyazdır, güzeldir onlar.
Açıklama
Tarık Buğra’nın zaman zaman şiirselleşen destansı anlatısı, Osmancık’ın yaşadığı yerlerin ötesindeki toprakları bu şekilde hayal etmesinde görülebilir.
Daha yukarılarda, uçsuz bucaksız gökyüzünün ötesinde, berisinde de, birbirlerinden çok uzak.. adlarını şöyle böyle bildiği iller kadar, ülkeler kadar uzak bulutçuklar vardır ve bembeyazdır onlar ve hiçbir beyazın olmadığı kadar, olamayacağı kadar beyazdır, güzeldir onlar.
Açıklama
Tarık Buğra’nın zaman zaman şiirselleşen destansı anlatısı, Osmancık’ın yaşadığı yerlerin ötesindeki toprakları bu şekilde hayal etmesinde görülebilir.
Alıntı #3, Sayfa 73:
İnsan bir şeyi anlamıyorsa, anlamamış ve anlamayacaksa, Dünya çok çok büyüktür; kavranılamayacak kadar büyüktür. Öyle bir insan için Dünya, elbette, akla sığmayacak kadar büyüktür ve.. daha öteleri ko bir yana.. Bursa’yı bile geç.. Karaca Hisar dahi, öyle insanlar için şu gördüğün yıldızların en yakınından da uzakdır.
Açıklama
Osmancık’ın dünyanın büyüklüğü hakkında yaptığı yorumlara verilen bu cevap, Şeyh Ede Balı ile Osmancık arasındaki ilk konuşmadan itibaren romanın ana karakterinin aklına takılır.
İlk bölüm boyunca yaşanan bu değişimin temelindeki sözler, Ede Balı’nın Osmancık’a söylediği bu sözlerdir.
İnsan bir şeyi anlamıyorsa, anlamamış ve anlamayacaksa, Dünya çok çok büyüktür; kavranılamayacak kadar büyüktür. Öyle bir insan için Dünya, elbette, akla sığmayacak kadar büyüktür ve.. daha öteleri ko bir yana.. Bursa’yı bile geç.. Karaca Hisar dahi, öyle insanlar için şu gördüğün yıldızların en yakınından da uzakdır.
Açıklama
Osmancık’ın dünyanın büyüklüğü hakkında yaptığı yorumlara verilen bu cevap, Şeyh Ede Balı ile Osmancık arasındaki ilk konuşmadan itibaren romanın ana karakterinin aklına takılır.
İlk bölüm boyunca yaşanan bu değişimin temelindeki sözler, Ede Balı’nın Osmancık’a söylediği bu sözlerdir.
Alıntı #4, Sayfa 119:
Ey Osmancık; beğsin. Bundan böyle öfke bize, uysallık sana; güceniklik bize, gönül alma sana; suçlama bizde; katlanma sende; bundan böyle, yanılgı bize, hoşgörmek sana; aciz bize, yardım sana; geçimsizlikler, uyuşmazlıklar, anlaşmazlıklar, çatışmalar bize, adalet sana; kötü göz bize, şom ağız bize, haksız yorum bize, bağışlama sana.
Ey Osmancık; bundan böyle, bölmek bize, bütünlemek sana; üşengeçlik bize, gayret sana; uyuşukluk bize, rahat bize, uyarmak, şevklendirmek, gayretlendirmek sana.
Açıklama
Bu alıntı ve devamı, belki de Osmancık romanının, romanı okumayanlar tarafından bile bilinen bir boyutunu teşkil eder.
Şeyh Ede Balı’nın bey olduktan sonra Osmancık’a verdiği tavsiyeler, romanın kendisinden daha meşhur hale gelmiş, pek çok yerde sık sık kullanılır olmuştur.
Bu konuda ek bilgi için, “Şeyh Ede Balı’nın Osman Gazi’ye Nasihatleri” konulu yazımıza göz atabilirsiniz.
Ey Osmancık; beğsin. Bundan böyle öfke bize, uysallık sana; güceniklik bize, gönül alma sana; suçlama bizde; katlanma sende; bundan böyle, yanılgı bize, hoşgörmek sana; aciz bize, yardım sana; geçimsizlikler, uyuşmazlıklar, anlaşmazlıklar, çatışmalar bize, adalet sana; kötü göz bize, şom ağız bize, haksız yorum bize, bağışlama sana.
Ey Osmancık; bundan böyle, bölmek bize, bütünlemek sana; üşengeçlik bize, gayret sana; uyuşukluk bize, rahat bize, uyarmak, şevklendirmek, gayretlendirmek sana.
Açıklama
Bu alıntı ve devamı, belki de Osmancık romanının, romanı okumayanlar tarafından bile bilinen bir boyutunu teşkil eder.
Şeyh Ede Balı’nın bey olduktan sonra Osmancık’a verdiği tavsiyeler, romanın kendisinden daha meşhur hale gelmiş, pek çok yerde sık sık kullanılır olmuştur.
Bu konuda ek bilgi için, “Şeyh Ede Balı’nın Osman Gazi’ye Nasihatleri” konulu yazımıza göz atabilirsiniz.
Alıntı #5, Sayfa 172:
“Dahi bir niyazımız var; Osmancık Osman beği komaya, Osman Beğ Osmancığı unutmaya.” (…)
Osmancık öfkesi, Osmancık atılganlığı, Osmancık cesareti ve Osmancık gururu Osman beği – elbette- bırakmayacaktı; sadece, Osman beğin buyruğuna girecekti.
Açıklama
Osmancık ile Osman Beğ, Osman’ın karakteri içinde yer alan iki farklı boyut gibidir ve roman boyunca Tarık Buğra bu ayrıma ciddi anlamda yer ayırır.
Hatta, bu alıntılarda rahatlıkla görülebileceği gibi, anlatıcının kendisi, romandaki karakterler ve Osman’ın kendisi bile, bu iki “karakter”in varlığının ve rollerini bilincindedir.
“Dahi bir niyazımız var; Osmancık Osman beği komaya, Osman Beğ Osmancığı unutmaya.” (…)
Osmancık öfkesi, Osmancık atılganlığı, Osmancık cesareti ve Osmancık gururu Osman beği – elbette- bırakmayacaktı; sadece, Osman beğin buyruğuna girecekti.
Açıklama
Osmancık ile Osman Beğ, Osman’ın karakteri içinde yer alan iki farklı boyut gibidir ve roman boyunca Tarık Buğra bu ayrıma ciddi anlamda yer ayırır.
Hatta, bu alıntılarda rahatlıkla görülebileceği gibi, anlatıcının kendisi, romandaki karakterler ve Osman’ın kendisi bile, bu iki “karakter”in varlığının ve rollerini bilincindedir.
Alıntı #6, Sayfa 342:
Ve, bugün Bursa önlerinde olanlar, yarın kendi durumlarında olacaktır; Bursa ötelerine gidemeyeceklerdir, oğulları gidecektir: Ve bütün çocuklar için, kendilerinin göremeyeceği, kendilerinden sonra gelenlerin gidebileceği öteler olacaktır.
Açıklama
Romanın başında daha soyut olarak ifade edilen ülkü fikri, romanın sonunda somut bir halde ifade edilebilecek duruma gelmiştir.
Osman’ın amacı, her yeri fethetmek, herkesle savaşmak olamaz, zira bir insanın ömrü, bunu başarmak için yeterli değildir. Osman’ın amacı, kendisinden sonrakilerin ilerleyebileceği bir yol açmak, bir ülkü yaratmaktır ve hayatının bu amacını kabullendiği için, “mirasını” soyuna bıraktığı için, rahat ve huzurlu bir şekilde ölebilir.
Ve, bugün Bursa önlerinde olanlar, yarın kendi durumlarında olacaktır; Bursa ötelerine gidemeyeceklerdir, oğulları gidecektir: Ve bütün çocuklar için, kendilerinin göremeyeceği, kendilerinden sonra gelenlerin gidebileceği öteler olacaktır.
Açıklama
Romanın başında daha soyut olarak ifade edilen ülkü fikri, romanın sonunda somut bir halde ifade edilebilecek duruma gelmiştir.
Osman’ın amacı, her yeri fethetmek, herkesle savaşmak olamaz, zira bir insanın ömrü, bunu başarmak için yeterli değildir. Osman’ın amacı, kendisinden sonrakilerin ilerleyebileceği bir yol açmak, bir ülkü yaratmaktır ve hayatının bu amacını kabullendiği için, “mirasını” soyuna bıraktığı için, rahat ve huzurlu bir şekilde ölebilir.
